بررسی ارقام و لاین های مناسب گندم نان از نظر تولید بذر در شرایط زارعین مناطق نیمه گرمسیر استان اردبیل

ارزیابی ارقام در دست معرفی در شرایط زارع و تولید بذر اولیه مناسب یکی از مهمترین مراحل معرفی یک رقم به حساب می آید. به منظور ارزیابی عملکرد دانه و تولید بذر اولیه و عکس العمل به بیماریهای رایج منطقه لینهای پیشرفته گندم اقلیم گرمسیر ساحل خزر این آزمایش با 6 لاین امید بخش انتخابی از آزمایشات سازگاری یکنواخت سراسری سالهای 83 و 84 (اقلیم شمال) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو منطقه اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که بین مکان های اجرای این آزمایش از نظر برخی صفات اختلاف معنی دار وجود دارد. بین لاین ها و اراقم مختلف گندم از نظر صفات ارتقاع بوته، تعداد کل پنجه، طول پدانکل، طول سنبله تعداد دانه سنبله و وزن دانه برای تولید بذر اولیه اختلاف معین دار در سطح احتمال 1% و برای صفات تعداد پنجه بارور و وزن کل بوته در سطح احتمال 5% اختلاف معنی دار وجود داشت. از نظر عملکرد دانه بین لاین های شرکت کننده در آزمایش اختلاف معنی داری وجود نداشت و اثر متقابل رقم در مکان نیز معنی دار نبود. با این وجود بررسی میانگین عملکرد دانه در لاین های مختلف نشان داد که لاین شماره 3 (PASTOR/3/KAUZ*2/OPATA//KAUZ) با عملکرد دانه 7/017 تن در هکتار بیشترین عملکرد را داشت. تعداد پنجه بارور در لاین شماره 3 و 3/1 پنجه بود. با توجه به اینکه تعداد پنجه بارور رابطه مستقیمی با تعداد سنبل دادر لذا عملکرد بالای لاین شماره 3 را می توان به بالا بودن تعداد پنجه بارور نسبت داد. طول سنبله این لایت حداکثر و 10/27 سانتیمتر بود. لاین شماره 3 با تعداد دانه سنبل (61/37 دانه)، وزن دانه در سنبل (2/58 گرم دانه) و وزن دانه در کل بوته (5/95 گرم) حداکثر این شاخص ها را داشته و در گروه A قرار گرفته بود. به نظر میرسد بیشتر بودن عملکرد دانه لاین شماره 3 بیشتر بودن این صفات مرتبط باشد. حداقل عملکرد دانه را رقم شاهد تجن با 6/290 تن در هکتار به خود اختصاص داد. از نظر مقاومت به بیماری زنگ لاین های شماره 2 (N-80-7 رقم جدید ارتا) و 3 (N-84-12) در حد مصون و مقاوم و برای بیماری سفیدک سطحی د رحد متحمل بودند. با توجه به عملکرد دانه لاین 3 و 98/6 سانتیمتر ارتفاع بوته، تعداد روزهای لازم از سبز شدن تا خوشه دهی آن حدود 172 روز و تا رسیدن فیزیولوژیکی 210 روز، وزن هزار دانه برای تولید بذر مطلوب و به دلیل داشتن تحمل خوب نسبت به بیمارهای زنگ زرد و سفیدکسطحی این لاین می تواند به عنوان لاین انتخابی در دورگ گیری ها استفاده و در بین زارعین گندمکار توزیع شود.

کلیدواژه ها:

بذر ، امید بخش ، نیمه گرمسیر ، اردبیل