به نژادی خرما (Phoenix dactylifera L) : روش ها و کاربرد

خرما یک درخت ارزشمند در ایران و جهان است. این درخت اساس کشاورزی در نواحی خشک و بیابانی را تشکیل میدهد. این گیاه با ایجاد میکروکلیمای مناسب شرایط رشد را برای برخی دیگر از محصولات کشاورزی فراهم می نماید. اصلاح نباتات در برخی از گیاهان، به خصوص گیاهان زراعی عملکرد را تا 4 برابر افزایش داده است، ولی اصلاح نباتات مدرن تقریبا سهمی در افزایش عملکرد این درخت نداشته است. در خرما واریته های بسیار کمی اصلاح شده است و عموما کشاورزان از واریته های سنتی استفاده مینمایند. تلاش های زیادی برای اصلاح خرما انجام شده است ولی به خاطر رشد کند و دوپایه بودن این گیاه پیشرفت بسیار کمی حاصل گردیده است. به طور معمول برای حصول یک رقم جدید تقریبا 30 سال زمان نیاز است. از این رو برای رسیدن به نتیجه مطلوب زمان و هزینه زیادی مورد نیاز است. با وجود فاکتورهای محدود کننده برای برنامه های اصلاحی 70 درصد افزایش عملکرد در 50 سال اخیر به خاطر اصلاح سنتی خرما و 30 درصد به خاطر بهبود شرایط زراعی است. با توجه به دوپایه بودن خرما و این که جنسیت تا مرحله زایشی قابل تشخیص نیست شناسایی مارکرهای وابسته به جنسیت ضروری به نظر می رسد. از طرف دیگر شناسایی مارکرهای وابسته به مقاومت به آفات و بیمارها نیز کمک بسیار شایانی به گزینش در نسل های اصلاحی در حال تفرق خواهد کرد. اگر چه در این موارد مطالعات محدودی انجام شده که در این مقاله نیز به آنها اشاره می شود ولی برای رسیدن به هدف مطلوب این مطالعات ناکافی به نظر می رسند.

کلیدواژه ها:

خرما ، روش های اصلاحی ، گزینش به کمک مارکر