رتبه بندی توصیفی چالشهای توسعه کارآفرینی دانشگاهیاز منظر دانشجویان

مقدمه : رسالت گذشته ی دانشگاه ها در دو حوزه »آموزش « و »پژوهش « بوده ، اما امروزه در پی تحولات جهانی و به منظور همسویی بیشتر، رسالت سومی تحت عنوان کارآفرینی دانشگاهی (ایجاد محیطی برای کاربرد دانش و تحریک رفتار کارآفرینانه در اعضا و ساختارهای مجموعه علمی و دانشگاهی ) و نهایتا مشارکت در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع تعریف شده است . کارآفرینی مسئله ای عمومی بوده و توسعه ی آن نیازمند محیطی پیش برنده و سیاست هایی خاص در جهت ایجاد انگیزش ، فرصت و مهارت ها می باشد. دانشگاه به دلیل برخورداری از ساختارهایی به خصوص ، توسعه کارآفرینی را در همه فعالیت ها تسهیل خواهدکرد. دانشگاه کارآفرین علاوه بر تزریق دانش تولیدشده خود به اقتصاد و صنعت جامعه ، آن را به عمل تبدیل خواهد نمود و با تعامل با صنعت ، به دنبال ایجاد و پیگیری کارهای جدید است . در چنین دانشگاهی ، کلیه رفتارهای کارآفرینانه مانند ایجاد شرکت های جدید برای پژوهش های مشترک با صنعت و سیاست های حفظ دارایی های فکری مدنظر است . در کشور ما، دانشگاه ها اغلب در نسل دوم (پژوهش محور) بوده و فعالیت چندانی در راستای تجاریسازی یافته های پژوهش ها، تربیت کارآفرینان و تبدیل شدن به نسل سوم (دانشگاه کارآفرین ) ندارند. درحالی که چنین گذاری لازمه ی بقا و توسعه در آینده بوده و تنها در این صورت پژوهش های علمی به تولید خدمت ، فعالیت و یا محصولی جدید ختم می شود و در غیر آن تبدیل شدن به نوآوری به ندرت اتفاق افتاده و بالتبع انباشت پژوهش ها در کتابخانه ها و هدررفت سرمایه های مادی و معنوی و درنهایت عدم رشد اقتصادی را در پی خواهدداشت . با توجه به مطالب ارائه شده ، این مطالعه درصدد رتبه بندی توصیفی چالش های توسعه کارآفرینی دانشگاهی از منظر دانشجویان برآمده است .روش اجرا: این مطالعه از حیث هدف ، پژوهشی کاربردی و با جمع آوری اطلاعات به شیوه غیر آزمایشی به پیمایش نظرات دانشجویان آشنا با مباحث کارآفرینی دانشگاه های منتخب استان های مازندران ، خراسان رضوی و تهران ، به عنوان جامعه آماری در دسترس پرداخته است . از آن میان ، تعداد ۳۶ دانشجوی در ارتباط با کانون کارآفرینی دانشگاه علوم پزشکی بابل به روش نمونه گیری آسان انتخاب شدند. ابزار مطالعه پرسشنامه ای محقق ساخته شامل مشخصات جمعیت شناختی و ۲۵ گویه موضوعی کارآفرینی بوده که با توجه به هدف مطالعه ، با اقتباس از مقالات مرتبط ، مشتمل بر حیطه های رفتاری(برنامه های آموزشی و انگیزشی )، ساختاری (استراتژی و حمایتی ) وزمینه ای (فرهنگ ، سیاست گذاری و تعامل ) ساخته شد. نمره دهی پاسخ ها بر مبنای لیکرت و با نمره ۱ تا ۵ برای گزینه های کاملا مخالف ، مخالف ، نسبتا موافق ، موافق و کاملا موافق انجام پذیرفت . برای هر یک از گویه ها، نمره یک کمترین و نمره پنج بیشترین چالش برانگیزی را نشان می دهد. روایی به تایید خبرگان مرتبط رسید و پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ ۹۱/۰ در حد بسیار مطلوب گزارش شد. توصیف اطلاعات با استفاده از نرم افزار ۲۲SPSS انجام گرفت و نتایج با به کارگیری آماره های توصیفی میانگین برای متغیر کمی سن و فراوانی و درصد برای متغیرهای کیفی ارائه شد.یافته ها: در این مطالعه از تعداد ۳۶ نمونه ، ۲۱ نفر (۳/۵۸ درصد) زن و مابقی مرد بوده اند. میانگین سنی ۰۳/۱±۱۱/۲۵ سال به دست آمد.اکثریت ، به تعداد ۲۱ نفر (۳/۵۸ درصد) از رشته های علوم پزشکی ، ۹ نفر (۲۵ درصد) از رشته های مهندسی و فنی و سایر افراد از رشته های علوم پایه بوده اند. تعداد ۲۰ نفر (۶/۵۵ درصد) در حال تحصیل در مقطع کارشناسی و به ترتیب تعداد ۴ نفر (۱/۱۱ درصد)، ۵ نفر (۹/۱۳درصد) و ۷ نفر (۴/۱۹ درصد) در مقاطع دکتری حرفه ای، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی بوده اند. بیش از نیم درصد دانشجویان ، به تعداد ۲۰ نفر (۶/۵۵ درصد) از دانشگاه های منتخب استان مازندران و۱۶ نفر (۴/۴۴ درصد) باقیمانده از دانشگاه های خراسان رضوی و تهران بودند. دانشجویان مورد بررسی ، در ۷۲ درصد گویه های پرسشنامه ، با چالش برانگیزی موضوعات نسبتا موافق ، موافق و یا کاملا موافق بودند.تعداد نظرات کاملا موافق در رابطه با چالش برانگیزی، در ۸۴ درصد کل گویه ها، همواره بیشتر از دیگر نظرات بوده و این یافته نشان دهنده قطعیت چالش بودن موضوع از منظر دانشجویان می باشد. بیشترین قطعیت از نقطه نظر نمونه در تعداد ۲۶ (۲/۷۲ درصد)، ۲۴ (۷/۶۶درصد) و ۲۰ نفر (۶/۵۵ درصد) در موضوعات عدم سیاست و راهکار لازم و کمبود امنیت اقتصادی در مبحث جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی و کافی نبودن آموزش های فوق برنامه گزارش شده است .دانشجویان با چالش برانگیزی ۲۸ درصد گویه ها مخالف بوده اند و بیشترین مخالفت در گویه های حیطه رفتاری مشاهده شده است .بحث و نتیجه گیری : بنابر یافته ها، از دید دانشجویان در مبحث جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی ، دو موضوع ”عدم سیاست و راهکار لازم ” و ”کمبود امنیت اقتصادی” از حیطه زمینه ای در رتبه ای اول و دوم و ”کافی نبودن آموزش های فوق برنامه ” از حیطه رفتاری در رتبه سوم چالش برانگیزی قرار داشتند. چالش در موضوعات ”فقدان برنامه ریزی درسی ”، ”فقدان برنامه های کوتاه مدت و بلندمدت تعامل دانشگاه با صنعت ” و ”منفعل بودن مراکز تحقیقاتی مشترک ” دغدغه های بعدی بوده است . نتایج به معنای شناسایی تمامی چالش های موجود و آتی نبوده و توجه به تعامل مناسب صنعت با دانشگاه ، تخصیص منابع مالی ، برنامه ریزی درسی بهینه و توانمندسازی پیشنهاد می شود.