بررسی فرسودگی تحصیلی، ابعاد و ارتباط آن با عملکردتحصیلی در میان دستیاران جراحی

مقدمه : رشد و پیشرفت هر جامعه ای با نظام آموزشی آن جامعه رابطه تنگاتنگی دارد. سیستم آموزش هنگامی می تواند کارآمدی لازم را داشته باشد که عملکرد تحصیلی دانشجویان را در دوره های مختلف آموزشی مورد توجه قرار داده باشد. همه ساله دانشجویان زیادی با شوق و رغبت و امید به آینده ، وارد مراکز آموزش عالی می شوند. علی رغم اینکه انتظار می رود این شوق و انگیزه ، ادامه یابد تا به بهترین نحوی، به اعتلای فردی و جامعه کمک نماید، برخی دانشجویان دچار فرسودگی تحصیلی می شوند؛ در حالی که نظام آموزش عالی باید شرایطی را فراهم نماید تا دانشجویان ، با اشتیاق و علاقه ، اطمینان و احساس کارآمدی، بتوانند به کسب یادگیری مداوم بپردازند و در آینده و بعد از فراغت از تحصیل ، با شور و انگیزه و امید، به زندگی خویش ادامه دهند. فرسودگی نوعی خستگی ذهنی و هیجانی می باشد که حاصل سندرم استرس مزمن و از فشار بالای نقش و محدویت های زمانی و کمبود منابع لازم برای انجام دادن وظایف و تکالیف محوله ناشی می شود. دانشجویان به علت مشغول بودن به وظایف و تکالیف درسی به نوعی شاغل محسوب می شوند و مستعد فرسودگی هستند. بنابراین این مطالعه با هدف بررسی فرسودگی تحصیلی ، ابعاد و ارتباط آن با عملکرد تحصیلی در میان دستیاران جراحی دانشگاه علوم پزشکی شیراز طراحی و اجرا شد.روش اجرا: روش پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی بود که میزان فرسودگی تحصیلی را در بین دستیاران جراحی دانشگاه علوم پزشکی شیراز مورد بررسی قرار داد. جامعه آماری پژوهش ، شامل کلیه دستیاران جراحی دانشگاه علوم پزشکی شیراز است که در سال تحصیلی ۹۶-۹۷مشغول به تحصیل بودند. تعداد آنها ۱۱۴ نفر در سه گروه (جراحی عمومی ، مغز و اعصاب و کلیه و مجاری ادراری) بود. روش نمونه گیری در این پژوهش به علت محدود بودن جامعه آماری سرشماری استفاده شد. برای گرد آوری داده ها از پرسشنامه فرسودگی تحصیلی ماسلاخ استفاده شد که این پرسشنامه سه حیطه فرسودگی تحصیلی یعنی خستگی تحصیلی ، بی علاقگی (بدبینی ) تحصیلی و ناکارامدی تحصیلی را می سنجد. اعتبار پرسشنامه فرسودگی تحصیلی را محققان با روش تحلیل عامل تاییدی محاسبه نموده اند. در این مطالعه نیز روایی پرسشنامه توسط اعضای هیات علمی گروه آموزش پزشکی مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن نیز با استفاده از الفای کرونباخ ۷۸,۰ محاسبه گردید.یافته ها: از نمونه ۱۱۰ نفری مورد بررسی ، ۷۴ نفر دستیار مرد و ۲۸ نفر دستیار زن بودند. نتایج این مطالعه نشان داد دستیاران مرد نمونه پژوهش با مقدار میانگین فرسودگی تحصیلی =۸۶/۷۴، نسبت به دستیاران زن =۳۶/۵۹، با سطح معنی داری تفاوت معنی داری نداشتند. نتایج این مطالعه نشان داد ۳۰ نفر از دستیاران جراحی =۳/۲۷ درصد هیچگونه فرسودگی تحصیلی ندارند؛ حداکثر دستیاران ۶۹ دانشجو (۷/۶۲ درصد)سطح کم و متوسطی از فرسودگی تحصیلی را تجربه نموده و حیات تحصیلی ۱۱ دستیار دیگر (۱۰ درصد) با سطح فرسودگی متوسط رو به بالا و شدیدی همراه می باشد. همچنین نتایج این پژوهش نشان می دهد اکثریت دستیاران در سطح متوسط فرسودگی تحصیلی جای دارند.میانگین میزان فرسودگی تحصیلی دستیاران جراحی ۵۰/۵۳، حداقل و حداکثر میزان فرسودگی شغلی دانشجویان مورد مطالعه در این پژوهش به ترتیب ۱۶ و ۸۷ می باشد. یافته های این پژوهش همچنین نشان داد همبستگی معکوس و معنی داری میان متغیر فرسودگی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دستیاران جراحی وجود دارد.بحث و نتیجه گیری : فرسودگی تحصیلی اگرچه تنها عامل موثر بر افت تحصیلی دانشجویان نمی باشد ولی بی تردید یکی از مهم ترین و عمده ترین عواملی است که حیات تحصیلی دانشجویان را به مخاطره می اندازد. بروز نشانگان فرسودگی تحصیلی (شغلی ) با پیامدهایی توام است که مهم ترین آنها عبارتند از: افت سطح سلامت روانی ، غیبت از محل کار، تغییر شغل ، افت کیفیت مراقبت از بیمار و کاهش رضایت بیمار. با توجه به نتایج این پژوهش ، آگاهی بخشی بیشتر و مطالعه ی عوامل ایجادکننده ی فرسودگی تحصیلی و در پی آن اتخاذ تدابیری در جهت رفع این عوامل زمینه ساز، پیشگیری، درمان و آموزش روش ها و مهارت های صحیح تطبیقی و ارتباطی از ملزومات کنونی سیاست گذاری در امر بهداشت و درمان کشور می باشد.

کلیدواژه ها:

فرسودگی تحصیلی ، دستیاران جراحی ، عملکردتحصیلی