طراحی، اجرا و ارزشیابی برنامه استانداردسازی آموزشمبتنی بر توانمندی دانشجویان پزشکی در عرصه ی سلامت

مقدمه : آموزش مبتنی بر شایستگی در حوزه آموزش پزشکی از اهمیت وسیعی برخوردار است و هدف آن افزایش قابلیت ها و توانایی های دانش آموخته است تا بتواند او را در ارائه نقش حرفه ای در آینده یاری رساند. حال آن که مطالعات انجام شده در دانشکده های پزشکی نشان داده که دانش آموختگان پزشکی واجد شایستگی های لازم نیستند و حتی قابلیت های پایه ای مورد انتظار را هم نشان نمی دهند. کسب مهارت های مختلف و متناسب با نقش حرفه ای می تواند برای دانشجویان ، استفاده از دانش جدید را در پاسخگویی به نیازهای جامعه میسر سازد و سازمان های آموزشی باید در محور استفاده از چنین مهارت و دانشی ، برنامه ریزی نمایند. لذا این مطالعه با هدف طراحی ، اجرا و ارزشیابی برنامه آموزش مبتنی بر توانمندی در عرصه ی آموزشی استاندارد انجام شد.روش اجرا: این مطالعه ،یک مطالعه نیمه تجربی است که در نیم سال اول سال ۹۸ به صورت پایلوت بر روی چهار دوره کارورز پزشکی اجتماعی (مرداد تا آبان ۹۸) در دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان اجرا گردید. طرح در ۳ مرحله و هر مرحله در ۴ گام به شرح ذیل انجام شد. مرحله اول : طراحی برنامه (گام اول : نیازسنجی از ذینفعان ؛ گام دوم : عقد تفاهم نامه معاونت آموزشی با معاونت بهداشتی دانشگاه جهت استانداردسازی مرکز آموزشی جامع خدمات سلامت ؛ گام سوم : طراحی فرایند آموزش کارورزان پزشکی اجتماعی در عرصه بر اساس کوریکولوم جدید؛ گام چهارم : برگزاری جلسه مشترک با معاونت فنی مرکز بهداشت شهرستان همدان جهت توجیه برنامه و تعیین مسئول هماهنگی و پیگیری)، مرحله دوم : راه اندازی کلینیک پزشکی اجتماعی و خانواده و اجرای برنامه (گام اول : تعیین مرکز مناسب استاندارد آموزشی بر اساس تعداد و تنوع بیماران ؛ گام دوم :تجهیز مرکز و استانداردسازی آن ؛ گام سوم : آماده سازی نرم افزاری مانند رمز سامانه سیب (آزمایشی )، برگزاری کارگاه آموزشی سامانه سیب برای اساتید و کارشناسان ؛ گام چهارم : صدور ابلاغ و اعزام دانشجویان جهت آغاز به فعالیت در مرکز جامع خدمات سلامت تعیین شده ، مرحله سوم : ارزشیابی برنامه پس از سه دوره اجرای آزمایشی ، ارزشیابی برنامه بر اساس هرم کریک پاتریک در دو گام ابتدایی (گام های اول و دوم از چهار گام صورت گرفت و با گروه کنترل ۴ دوره کارورزی از فروردین تا تیر ماه مقایسه شد. گام اول : پایش واکنش ، منظور از واکنش میزان عکس العمل و احساس شرکت کنندگان نسبت به آموزش ، برنامه درسی ، تکالیف درسی ، ارزش و عمق محتوای دوره ، مواد و تجهیزات آموزش ، کلاس آموزشی و وسایل در طی اجرای برنامه می باشد. بر این اساس فرم نظرسنجی طراحی و در انتهای لاگ بوک گنجانده گردید و در روز آزمون برگه های نظرسنجی بدون نام جمع آوری شد و همچنین نظر متخصصین پزشکی اجتماعی و کارشناسان گروه طی برگزاری جلسات بحث گروهی متمرکز گرد آوری شد. گام دوم : پایش یادگیری (دانش )،منظور از این گام تعیین میزان فراگیری و سنجش دانش ، نگرش و مهارت فراگیران طی آزمون نظری، سناریو، آزمون اسکی و انجام طرح پژوهشی پس از طی دوره آموزشی می باشد. گام سوم : پایش رفتار، منظور از رفتار چگونگی و میزان تغییراتی است که در شرکت کنندگان پس از طی دوره حاصل می شود. گام چهارم : پایش نتایج ، منظور از نتایج میزان تحقق اهداف درازمدت می باشد.یافته ها: ۶۳ کارورز پزشکی اجتماعی در دو گروه مداخله (۳۴) و مقایسه (۲۹) به مطالعه وارد شدند. در ارزیابی به عمل آمده از دانشجویان در حیطه های مختلف دانش ، نگرش و مهارت میانگین نمره دانشجویان در حیطه مهارتی از ۷۵,۱۰ به ۶۵,۱۷ در روش جدید آموزشی جدید ارتقاء یافت . در حیطه دانش بالینی میانگین نمرات دانشجویان از ۹,۱۳ به ۵,۱۴ افزایش یافت . در حیطه سنجش مهارت و نگرش نمرات دانشجویان گروه مداخله به طور معنی داری بیشتر بود (۰۰۱/۰(P value=اما تفاوت حیطه ی دانشی از نظر آماری چشم گیر نبود. در نظرسنجی به عمل آمده از دانشجویان و اساتید در مورد میزان رضایت از اجرای برنامه اموزش مبتنی بر توانمندی در عرصه سطح رضایت مندی از ۶۰ درصد به ۹۰ درصد افزایش داشت .بحث و نتیجه گیری : نتایج مطالعه نشان داد که آموزش مبتنی بر توانمندی و استانداردسازی یک مرکز آموزشی در عرصه برای آموزش مدیریت بیماران در سطح اول در افزایش کسب توانمندیهای دانشجویان خصوصا در حیطه ی مهارتی و نگرشی کمک شایانی می نماید.