بهره برداری از میادین مشترک نفت و گاز

بهره برداری از میادین مشترک نفت و گاز از اهم چالش های همسایگان به شمار می رود، چرا که دولت ها همواره به دنبال کسب سود حداکثری از این منابع ارزشمند هستند و در صورتی که تعارض منافع بین آنان به درستی سامان پیدا نکند، درکنار تضییع حقوق عامه، اختلافاتی نیز در روابط بین آنان ایجاد می گردد، می توان گفت که امروزه منشاء بسیاری از اختلافات سیاسی بین کشورهای مجاور، اختلافات حوزه انرژی می باشد. برداشت از منابع مشترک نفت و گاز، بیش از هرچه به فناوری و امکانات کشورها بستگی دارد، و کشورهای پیشرفته تر معمولا در بهره برداری از میادین مشترک نفت و گاز بی رحمانه و بی توجه به کشور مجاور و در راستای منافع خود، حجم بسیار بیشتری از شریک خود را برداشت و از آن بهره برداری می کنند، مانند آن چه که در میدان ابوسعفه و بین عربستان و بحرین رخ داد. کشور ایران نیز دارای ۲۸ میدان مشترک است که شامل ۱۸ میدان نفتی، ۴ میدان گازی، ۶ میدان نفت و گاز است که بین ایران و کشورهایی نظیر کویت، ترکمنستان، عراق، قطر مشترک اند. ایران در سال های اخیر در بهره برداری از این میادین مشترک، از همسایگان خود عقب افتاده است، مثلا امارات متحده عربی از میدان سلمان، و عربستان از میدان فروزان بیش از دو برابر ایران برداشت می کند (شیرمحمدی، ۱۳۹۸) همچنین کشور قطر با تکیه بر سرمایه گذاری های کلان و همکاری با بزرگترین شرکت های حوزه انرژی، تاکنون بیش از پنج برابر ایران از میدان مشترک پارس جنوبی، بزرگترین میدان گازی جهان، درآمدزایی کرده است. میادین مشترک نفت و گاز را می توان به مانند یک ظرف بزرگ مشترک بین دو یا چند کشور در نظر گرفت که محتویات آن ظرف سیال بوده و برداشت از هر قسمت آن بر قسمت های دیگر نیز موثر است، از این رو برخی بهره برداری، بدون رضایت دولت مجاور را غیر مجاز می دانند و میادین مشترک را در حکم مال مشاعی مشترک بین دولت های همسایه درنظر می گیرند (کاشانی، ۱۳۸۷). در ادامه به برخی از قواعد و نظریات موثر بر سازوکارهای تصمیم گیری در خصوص میادین مشترک نفت و گاز می پردازیم.

کلیدواژه ها:

حقوق بین الملل ، ذخایر نفتی ، انرژی ، کنوانسیون ، منابع طبیعی