اثر سامانه های مدیترانه ای بر خشک سالی غرب ایران

در این پژوهش تاثیر دریای مدیترانه و برخی عوامل جوی بزرگ مقیاس منطقه ای در دوره ۱۹۶۰ تا ۲۰۰۵ بر خشک سالی غرب ایران بررسی شده است. در سال های خشک غرب ایران، افزایش در میانگین سالانه فشار و کاهش در فراوانی چرخندهای اکثر مراکز چرخندزا مشاهده می شود. به علاوه، بی هنجاری های فشار ماهانه نیز در شروع سال های خشک وجود دارد ولی به تدریج با دور شدن از ژانویه کاهش می یابد. الگوهای بی هنجاری فشار نشان دهنده تضعیف پرفشار سیبری و تقویت پرفشار آزورز در زمستان های خشک هستند. کاهش فشار یا بی هنجاری منفی میانگین فشار سطح دریا روی مدیترانه، موجب تقویت چرخندزایی و افزایش فراوانی چرخندهای مدیترانه می شود که حاصل آن ایجاد زمستان های مرطوب در غرب ایران است در زمستان های خشک، بی هنجاری جهت بردار باد در غرب ایران، به سمت مدیترانه و به معنی کاهش تندی باد از مدیترانه به سمت این ناحیه از ایران است. به علاوه مولفه های مداری و نصف النهاری باد در شمال غرب کشور و سطح مدیترانه دارای بی هنجاری منفی هستند. این بی هنجاری، موجب بی هنجاری منفی رطوبت نسبی روی مدیترانه و در نتیجه کاهش شار رطوبت از مدیترانه به غرب کشور می شود. از طرفی دیگر، شار رطوبت از دریای سرخ به جنوب و جنوب شرق کشور کاهش محسوسی ندارد. توزیع جغرافیایی بی هنجاری سرعت قائم در زمستان های خشک غرب ایران، در سرتاسر مدیترانه و غرب ایران منفی است که معنی آن نزول هوا در این زمستان های خشک است.

کلیدواژه ها:

ایران ، خشکسالی ، پرفشار آزورز ، چرخندزایی مدیترانه ، پرفشار سیبری