مقایسه طرحواره های گسیل گردوخاک در برآورد شار قائم آن در نواحی چشمه ای ایران

در این پژوهش شبیه سازی های آهنگ گسیل گردوخاک در ایران توسط دو طرحواره مارتیکورنا- برگامتی- آلفارو (MBA) و شائو در ۲۴ می ۲۰۱۲، که پدیده گردوخاک در بسیاری از نقاط کشور گزارش شده بود، باهم مقایسه شده است. داده های لازم برای اجرای طرحواره ها از شیبه سازی مدل WRF بدست آمده است. بررسی ها نشان داد که تعداد چشمه های گردوخاک حاصل از طرحواره MBA کمتر از طرحواره شائو است. شار قائم گردوخاک (VDF) طرحواره MBA در بعضی نواحی چشمه ای بزرگ تر و در بعضی دیگر کوچک تر از طرحواره شائو است. در مناطقی که طرحواره شائو مقدار صفر را برای VDF برآورد کند، طرحواره MBA نیز همین مقدار را برآورد می کند، اما برعکس آن لزوما درست نیست. در تاریخ مورد بررسی هر دو طرحواره بیشینه VDF را در ساعت ۱۱ نشان داده­اند. بیشینه  VDFتوسط طرحواره شائو  ۸/۸۶ در نقطه ۲۷/۳۰ و ۳۵/۵۷ و توسط طرحواره MBA برابر  ۴۵/۱۸ در نقطه ۲۴/۳۳ و ۳۵/۵۱ رخ داده است. طول زبری و فشار موم سانی خاک به ترتیب تاثیرگذارترین پارامتر ها در برآورد VDF با طرحواره های MBA و شائو هستند. سرعت اصطکاکی و پارامتر های سطح و خاک در برآورد شار قائم گردوخاک آن قدر پیچیده عمل می کنند که در مقایسه برآوردهای طرحواره ها باید تاثیر هم زمان آنها را در نظر گرفت. بیشینه VDF در زمان هایی از شبانه روز است که رطوبت خاک کمینه و سرعت اصطکاکی ( ) بیشینه مقدار را داشته باشد. همچنین، در هر ناحیه چشمه ای به­دلیل تغییرات ناچیز رطوبت خاک در یک شبانه­روز، تغییرات شبانه روزی شار قائم گردوخاک بیشتر متاثر از تغییرات شبانه روزی سرعت اصطکاکی است. ارزیابی این طرحواره های گسیل، نیازمند برآورد VDF به روش های تجربی و یا سنجش از دور است.

کلیدواژه ها:

طرحواره MBA ، طرحواره شائو ، سرعت اصطکاکی آستانه ، فشار موم سانی خاک ، طول زبری ، شار قائم گردوخاک