ارزیابی اثرات تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد و برخی صفات ژنوتیپ های کلزای زمستانه

به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر صفات مورفو-فنولوژیک، فیزیولوژیک و زراعی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل به خشکی با عملکرد بالا، آزمایشی در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به مدت دوسال زراعی (۹۵-۹۷) در شرایط آبیاری کامل و اعمال تنش خشکی آخر فصل (مرحله آغاز غلاف دهی) بر روی برخی ژنوتیپ های جدید کلزا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج تجزیه مرکب نشان داد اثر خشکی بر اکثر صفات مورد ارزیابی به غیر از روز تا پایان گلدهی، طول گلدهی و درصد روغن معنی دار بود. تنش خشکی سبب کاهش عملکرد دانه، اجزای عملکرد، ارتفاع بوته، کلروفیل a ، bو کاروتنوئیدها، محتوای نسبی آب برگ و تعداد روز تا رسیدگی شد، در حالی که عدد SPAD را افزایش داد. عملکرد دانه در اثر تنش خشکی به میزان ۵/۲۵درصد کاهش یافت. میانگین عملکرد در شرایط نرمال و تنش به ترتیب ۴/۳۶۰۱ و ۸/۲۶۸۱ کیلوگرم در هکتار بود. با انجام تجزیه عاملی در شرایط نرمال و تنش سه عامل شناسایی شدند که به ترتیب در مجموع ۷/۷۹ و ۵/۸۲ درصد تغییرات را توجیه کردند. عامل اول در شرایط نرمال و تنش به ترتیب ۳۹ و ۴۵ درصد تغییرات را توجیه کرد. بنابرنتایج تجزیه به مولفه های اصلی، رسم بای پلات و تجزیه خوشه ای بر اساس این شاخص ها، ژنوتیپ های، نفیس، Vesuvio، Medea، HL۳۷۲۱ و HL۲۰۱۲ به عنوان ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی آخر فصل با عملکرد بالا شناسایی شدند. از این ژنوتیپ ها می توان در کرج و مناطقی که دارای شرایط اقیلمی مانند کرج هستند استفاده کرد

کلیدواژه ها:

بای پلات ، تجزیه چند متغیره ، صفات زراعی ، صفات فیزیولوژیک ، شاخص های تحمل به تنش