شمار پیامبران در قرآن و تحلیل انتقادی آن در منابع اسلامی

در قرآن کریم فقط نام ۲۵ پیامبر ذکر شده است، اما در تفاسیر مجامیع حدیثی و دیگر منابع اسلامی، شمار پیامبران را از ۲۳ تا ۲۲۲۵۰۰۰ آورده اند. غالب این آمار ها یا سند ندارند یا ازنظر سندی ضعیف اند و حجیت ندارند. در عین حال، از صدر اسلام تاکنون با استشهاد به آیه «و لقد ارسلنا رسلا من قبلک منهم من قصصنا علیک و منهم من لم نقصص علیک» (مومن: ۷۸) تضادی میان قرآن و روایات دیده نشده و در عرف مسلمانان شمار پیامبران با رقم ۱۲۴۰۰۰ جا افتاده و شهرت یافته است. مسئله این است که آیه پیش گفته و نیز آیه هم مضمون آن «و رسلا قد قصصناهم علیک من قبل و رسلا لم نقصصهم علیک» (نساء: ۱۶۴) در مقام بیان آن نیستند که نام برخی از انبیا در قرآن آمده و نام برخی نیامده است، بلکه هر دو آیه در مقام بیان این مطلب اند که قصه بعضی از انبیا همچون نوح(ع) و ابراهیم(ع) در قرآن بیان شده و قصه برخی از انبیا چون ذوالکفل(ع) و ادریس(ع) در قرآن نیامده و تقریبا یا تحقیقا به ذکر نام آن پیامبران اکتفا شده است. خداوند هدایت اقوامی که پیامبری نداشته اند را با عقل -پیامبر درونی– و سلسله منذران و هادیان به سامان رسانده است. انبوه سازی پیامبران ریشه در فرهنگ یهودیان دارد، زیرا «نبی/نوی» معنایی عام داشته و کاهنان و پیشگویان و مفسران تورات را نیز در برمی گرفته است.

کلیدواژه ها:

شمار انبیا ، قصص قرآن ، فلسفه نبوت ، عرضه روایات بر قرآن