آنیما و راز اسارت خواهران همراه در شاهنامه

شاهنامه فردوسی از ارزنده ترین آثار ادبی ایران و جهان است که از دیدگاه های مختلف قابل نقد و بررسی است. این اثر ارزشمند و افتخارآمیز را می توان از جهت زبان و ادبیات، جامعه شناسی، اسطوره شناسی، داستان پردازی و سایر زمینه ها تحلیل کرد. یکی از زمینه های به نسبت جدید که می تواند بستر پژوهش در شاهنامه باشد و آثار و نتایج مفیدی به دست دهد، روان کاوی و روان شناسی است. از روان کاوان و روان شناسان برجسته و صاحب نظر دوران اخیر که آرا و نظرات او در بررسی آثار ادبی مشرق زمین مفید و قابل استفاده است، کارل گوستاو یونگ است. آنیما (وجود مادینه) از مهم ترین موضوعات نظریه روان شناسی تحلیلی شخصیت اوست که به گفته وی به صورت های دوگانه سازنده و ویران گر نمود پیدا می کند. زنان در شاهنامه در کنار داشتن جلوه های بیرونی و اجتماعی خود می توانند به گونه ای نمودهای دو گانه آنیما باشند که در ناخودآگاه جمعی قوم ایرانی وجود داشته و در اسطوره و پس از آن در حماسه پدیدار شده اند. سودابه و زنان گمراه کننده هفت خوان، آنیمای منفی و فرانک، فرنگیس، رودابه و سیندخت آنیمای مثبت ناخود آگاه اند که در حماسه نقش و کارکرد مهمی ایفا می کنند. خواهران توامانی (پاکیزه رویان جمشید و خواهران اسفندیار) که در شاهنامه به اسارت درمی آیند و سپس آزاد می شوند بیانگر این نکته اند که آنیما در برخورد با خودآگاه می تواند دگرگون شود و از حالت آفرینندگی و پاکی به اسارت و ناپاکی درآید و دوباره در برخورد با یک خودآگاه نیک به حالت اولیه خود باز گردد. در این مقاله به بررسی این موضوع پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

شاهنامه ، ناخودآگاه جمعی ، آنیما ، آنیموس ، خواهران توامان ، اسطوره ، روان شناسی شخصیت