تحلیل پس لرزه های زمین لرزه ۱۶ فروردین ۱۳۹۶ دوقلعه فریمان بر اساس داده های یک شبکه لرزه نگاری محلی موقت

در ساعت ۱۰:۳۹:۱۰ صبح روز ۱۶/۱/۱۳۹۶ (مطابق با ۶:۰۹:۱۰ به وقت جهانی روز ۰۵/۰۴/۲۰۱۷) زمین لرزه ای با بزرگی ML=۶ روستای دوقلعه در ۴۶ کیلومتری شمال شرقی فریمان از توابع خراسان رضوی را تخریب کرد. رو مرکز این زمین­لرزه در ۸۱/۳۵ درجه عرض شمالی و ۳۶/۶۰ درجه طول شرقی و عمق ۱۳ کیلومتری محاسبه شد. پس از وقوع زمین لرزه اصلی پس لرزه­های فراوانی به وقوع پیوست که بزرگ ترین آنها حدود ۱۴ ساعت بعد از زمین لرزه اصلی با بزرگی ML=۵.۵ خراسان رضوی را به شدت لرزاند. با توجه به پیشینه لرزه خیزی تاریخی و دستگاهی، علی رغم اینکه پهنه خراسان از مناطق فعال و لرزه­خیز ایران است اما در منطقه فریمان به جز چند مورد، زمین­لرزه بزرگی گزارش نشده است. بلافاصله پس از وقوع این زمین­لرزه یک شبکه موقت محلی با توانمندی ۱۶ ایستگاه لرزه نگاری و سه ایستگاه شتاب نگاری به مدت ۳۶ روز توسط پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در منطقه نصب شد و فرصت مناسبی برای بررسی توزیع مکانی پس لرزه­ها، شناخت گسل مسبب و ویژگی های زلزله شناختی این زمین­لرزه که در ایالت لرزه زمین ساختی کپه داغ قرار دارد را فراهم آورد که در این پژوهش پس از به دست آوردن نسبت سرعت موج P به S به روش واداتی، بهینه سازی مدل یک بعدی اولیه انجام گرفته و پس لرزه­ها مجددا تعیین محل شده­اند. سازوکارهای به دست آمده از روش ترکیبی پلاریته و نسبت دامنه بیانگر این است که روند گسل مسبب آنها غالبا به صورت شمال­غربی-جنوب­شرقی است. توزیع پس لرزه­ها نیز روندی شمال غربی-جنوب­شرقی نشان می­دهد که در ادامه گسل مزدوران و هم راستا با گسل فریمان می باشد اما با توجه به اینکه نوع سازوکارها غالبا فشاری و فشاری با مولفه امتداد لغز بوده است لذا احتمال اینکه گسل مسبب گسل مزدوران باشد بیشتر است. نمودار توزیع عمقی پس لرزه­ها بیانگر آن است که عمده پس لرزه­ها در محدوده ۸-۴ کیلومتر از سطح زمین رخ داده­اند. علاوه بر آن با ترسیم پروفیل­هایی در راستا و عمود بر روند پس­لرزه­ها مشاهده شد که عمق غالب پس­لرزه­ها کمتر از ۱۰ کیلومتر همراه با به خط شدگی کاملا واضح با شیب به سمت شمال شرقی می­باشد. نتایج کلی این مطالعه نشان می­دهد که فعالیت لرزه­ای گسل پی­سنگی در عمق کمتر از ۱۰ کیلومتر صورت گرفته است بنابراین ضرورت رعایت دقیق مقررات ساخت وساز بر اساس معیارهای فنی استاندارد در طراحی و ساخت بناهای مسکونی و صنعتی در منطقه فریمان برای کاهش آسیب­های وسیع ناشی از زلزله­های مخرب آتی اجتناب ناپذیر است.

کلیدواژه ها:

زمین لرزه دوقلعه فریمان ، شبکه موقت لرزه نگاری ، کپه داغ ، گسل مزدوران ، سازوکارکانونی