تاثیر نوسان شبه دوسالانه برشکست امواج روی شرق مدیترانه و غرب آسیا از دیدگاه عرض های بحرانی

جت حاره وابسته به نوسان شبه دوسالانه QBO (Quasi Biennial Oscillation) به عنوان یک عامل تاثیر­گذار بر جنب­حاره وردسپهرزبرین مطرح است. در این پژوهش اثر QBO بر شکست امواج روی شرق مدیترانه و غرب­آسیا  از دیدگاه عرض های بحرانی بررسی می­شود. با استفاده از داده­های بازتحلیل ERA-Interim بین سال های ۲۰۱۸-۱۹۷۹، کمیت­های شار فعالیت موج و شیو تاوایی پتانسیلی شبه زمینگرد در فازهای شرقی و غربی نوسان شبه دوسالانه QBO محاسبه و بررسی شده­اند. نتایج نشان داد که در شکست امواج روی غرب آسیا همراه با استقرار و تقویت جت­ها در بالادست و پایین­دست ناوه­ها، مقادیر منفی شیو تاوایی پتانسیلی شبه زمینگرد شکل می­گیرند. در فاز شرقی نسبت به فاز غربی QBO جت­ها و مقادیر منفی شیو تاوایی پتانسیلی شبه زمینگرد در بالادست و پایین­دست ناوه­ها بیشتر تقویت می­شوند. بنابراین در فاز شرقی نسبت به فاز غربی QBO تقویت بازتاب استواسوی ناوه از عرض های بحرانی موجب افزایش گردش واچرخندی و نفوذ بیشتر ناوه به عرض های پایین­تر می­شود. در شکست چرخندی امواج نیز جت­حاره شرقی وابسته به QBO سبب تقویت جت­ها در عرض های میانی می­شود. بنابراین افزایش بازتاب قطب­سوی ناوه از عرض های بحرانی در بالادست و پایین­دست ناوه سبب تقویت گردش چرخندی ناوه در فاز شرقی می­شود. در نتیجه در فاز شرقی مولفه نصف­النهاری شار فعالیت موج در پایین­دست ناوه افزایش می­یابد و شکست امواج روی غرب­آسیا در فاز شرقی قوی­تر از فاز غربی صورت می­گیرد. در حالی که در شکست واچرخندی امواج روی غرب مدیترانه جت حاره غربی وابسته QBO سبب تقویت عرض های بحرانی نسبت به فاز شرقی می­شود.

کلیدواژه ها:

Quasi Biennial Oscillation ، Critical latitude ، Wave Break ، Quasi-geostrophic Potential vorticity ، Wave Activity Flux ، Polar votex