آسیب پذیری اقلیمی و راهبردهای پایداری منابع آب در حوضه کارون شمالی

حوضه آبی کارون شمالی در تامین پایدار منابع آب جنوب غرب و فلات مرکزی ایران موثر است.رخداد خشکسالی های حوضه منجر به کاهش ۵۰ % آبدهی و افت سطح ایستابی آبخوان ها شده است. بالا بودن ضریب تغییرات آبدهی حوضه (% ۶۳ ) بیانگر آسیبب پذیری منابع آب است. برای تحلیل شاخص آسیب پذیری اقلیمی(۲۰۲۰-۱۹۹۰) از روش تحلیل مولفه های مبنا استفاده گردید. یافته های آماری نشان داد مهم ترین عامل ها ی موثر با اوزان مقدار ویژه شامل تغییرپذیری دبی(W=۱.۹۸۷)،فراوانی خشکسالی(W=۱.۶۵۸)،آب کشاورزی(W=۱.۳۳)و کسری مخزن آبخوان(W=۱.۰۹) آسیب پذیری اقلیمی (CVI) حوضه کارون شمالی هستند. زیرحوضه بهشت آباد ،ونک و لردگان دارای ضریب آسیب پذیری بحرانی و بالا و بازفت و کوهرنگ کمترین آسیب پذیری را دارند. برای آینده نگری حوضه از شرایط اقلیمی (۲۰۴۰-۲۰۲۰) و مبتنی بر تغییر اقلیم در سناریوهای SSp.RCP۴.۵ ,SSp.RCP ۸.۵ گزارش ششم و پیشران های منفی و مثبت برنامه های توسعه حوضه در افق ۱۴۲۰ استفاده گردید. یافته ها نشان داد با ادامه روند فعلی دما و رخداد خشکسالی ها و اجرای پروژه های انتقال آب و عمرانی در چارچوب پیشران های منفی،شدت شاخص آسیب پذیری بیشتر می شود. اما انتخاب راهبردهای مبتنی بر پیشران های مثبت(سازگاری با تغییر اقلیم)،اصلاح الگوی مصرف و تعدیل میزان آب قابل انتقال(از ۷۷۰ به ۲۱۲)شاخص آسیب پذیری اقلیمی در چشم انداز(۲۰۴۰-۲۰۲۰)کاهش می یابد. بنابراین تداوم وضع موجود منجر به افزایش شاخص آسیب پذیری ، تنش های اجتماعی و مهاجرت های اقلیمی خواهد شد. بنابراین بازنگری در راهبردهای بهره برداری ، تعدیل برنامه های توسعه ، انتخاب راهبردهای سازگاری تغییر اقلیم و اصلاح الگوی مصرف آب مبتنی بر توان اکولوژی منجر به افزایش تاب آوری و پایداری منابع آب می شود.

کلیدواژه ها:

آسیب پذیری ، تاب آوری ، منابع آب ، " ، ارون شمالی"