سنجش تغییرات تولید ناشی از افزایش قیمت بنزین در سطح بخش های اقتصادی ایران: مقایسه الگوی استاندارد و الگوی غیرخطی عرضه محور گش

استفاده از توابع تولید خطی در ساختار الگوهای داده-ستانده یکی از محدودیت های اساسی این الگوها به شمار می رود. در حالی که در دنیای واقعی، روابط نهاده های تولیدی عمدتا غیرخطی است بطوری که همواره در یک سیستم اقتصادی کارآ، نهاده های با هزینه کمتر می توانند جایگزین نهاده های تولیدی با هزینه بیشتر شوند. پژوهش حاضر ضمن رفع نواقص الگوی استاندارد عرضه محور گش از طریق جایگزینی تابع تولید خطی با تابع تولید کاب داگلاس در الگوی داده-ستانده عرضه محور گش و معرفی یک الگوی غیرخطی، آثار ناشی از افزایش قیمت بنزین را در دو الگوی استاندارد خطی و الگوی غیرخطی عرضه محور گش بایکدیگر مقایسه می کند. برای این منظور از داده های جدول داده-ستانده سال ۱۳۹۵ بانک مرکزی ج.ا.ایران جهت استخراج الگوی غیر خطی داده-ستانده عرضه محور گش استفاده شده است. همچنین برای محاسبه تغییرات ارزش افزوده ناشی از افزایش قیمت بنزین، از ارقام یارانه بنزین در ترازنامه هیدروکربوری سال ۱۳۹۵ بهره گرفته شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در هر دو الگوی یادشده، براثر افزایش قیمت بنزین، هزینه تولید تمامی بخش های اقتصادی بخاطر افزایش قیمت نهاده واسطه تولیدی (یعنی بنزین) افزایش می یابد، اما میزان افزایش در هزینه تولید در الگوی استاندارد عرضه محور گش بیشتر از الگوی غیرخطی عرضه محور گش می باشد. دلیل این موضوع، امکان جانشینی بین نهاده های تولید واسطه در الگوی غیر خطی عرضه محور گش است. بعبارت دیگر، در الگوی غیرخطی عرضه محور گش برخلاف الگوی استاندارد، در صورت افزایش قیمت یکی از نهاده های واسطه، نهاده های تولید با هزینه پایین تر، جایگزین این نهاده شده و میزان افزایش در هزینه تولید بخش های اقتصادی کمتر خواهد بود.

کلیدواژه ها:

الگوی عرضه محور گش ، بنزین ، تابع تولید کاب-داگلاس ، مدل غیرخطی ، مدل داده-ستانده غیرخطی