پژوهشی بر ارتباط موضوعی نقوش به کار رفته بر سطوح ابینه با متن ادبی آنها در نگاره های شاهنامه ی شاه تهماسب

نقاشی دیواری از عناصر تصویری به کار رفته در نگارگری است که ذهن مخاطب در مورد  نوع ارتباط آن با موضوع نگاره به چالش کشیده می­شود. هدف این پژوهش، بررسی رابطه­ی این عنصر تصویری با دیگر عناصر و دستیابی به کارکرد آن در تعامل با موضوع نگاره بر اساس الگوی سوسوری بوده است.۲۰ نمونه از نگاره­های شاهنامه­ی تهماسبی با نقوش مختلف برای بررسی این رابطه انتخاب شده است. به منظور جمع­آوری مطالب، مطالعه­ی هم­زمان تصاویر و اشعار داستان در مقاطع مختلف آن صورت گرفته است. یافته­های پژوهش به شیوه کیفی بررسی شده، سپس با روش تحلیلی و تطبیق دال و مدلول­ و بررسی روابط آنها در سطوح مختلف، به ارائه­ی ارجاعات و دلالت­های مفهومی در نقاشی دیواری­ها پرداخته است. در ۱۴ نگاره، نقاشی­های ­دیواری­ به طور مستقیم و غیرمستقیم به ابیاتی از اشعار داستان ارجاع دارد. براساس تحلیل صورت پذیرفته، نقش­ها علاوه بر کارکرد تصویری در جهت ایجاد ساختار ترکیبی مناسب و زیبا، به بیان موضوعی داستان کمک کرده­اند. نقاشی­های دیواری­، گاه نشانه­هایی دال بر اتفاقی در آینده هستند، و گاه به فضا­سازی شرایط موجود کمک می­کنند. همچنین تاکید بر موضع­گیری نگارگر مبتنی بر درست و نادرست بودن اتفاق دارد. این ویژگی­ها سبب روایت تصویری کامل­تری از داستان شده است.

کلیدواژه ها:

نقاشی دیواری ، دال ، مدلول ، دلالت ، شاهنامه ی شاه تهماسب