تحلیل قطعه "هفت خوان" اثر بهزاد رنجبران با تمرکز بر نحوه ایجاد وحدت و تنوع

این پژوهش به روش تحلیلی، به بررسی تکنیک­هایی که موید وحدت و تنوع در قطعه «هفت­خوان» رنجبران است، می­پردازد. به عنوان هدف کلی، تکنیک­های بسط و گسترش رنجبران در طول اثر مطالعه می­شود که برای دست­یابی به این مهم، فرم اثر، ساختارهای هارمونی و شیوه­های بسط و گسترش موتیوی مورد بررسی قرار می­گیرد. فرم اثر منطبق بر فرم­های رایج کلاسیک نیست اما دارای اشتراک­هایی با فرم سونات است. پایبندی به ساختارهای هارمونی همچون تریادها و به طور کلی ترایکوردها، آکوردهای چهارصدایی، پلی­کوردها، انبوهه و شبه­انبوهه­ها و همچنین تسلسل آنها، باعث ایجاد وحدت و تنوع هارمونیک و ملودیک در طول اثر شده است. این اثر دارای یک موتیو سه نتی بر اساس نت­های سی-لادیز-سی است که نقشی کلیدی در پیوند بین اجزای شکل دهنده فرم اثر دارد. این فیگور در طول اثر به شکل­های متنوع ظاهر می­شود و دگرگونی­های آن بر اساس تغییرات ریتمیک دسته­بندی شده است. هسته تماتیک دارای چهار جزء است؛ به طوری­که جزء اول تا سوم به صورت حرکت برودری تحتانی و فوقانی ظاهر و سپس جزء چهارم به آن اضافه می­شود. این مقاله نشان می­دهد که چگونه موتیو چهار جزئی، از طرفی برای ایجاد وحدت، بارها تکرار و از طرف دیگر همزمان با تکرارها، دچار دگرگونی­های مختلف می­شود.

کلیدواژه ها:

بهزاد رنجبران ، هفت خوان رستم ، شاهنامه فردوسی ، بسط و گسترش ، وحدت ، تنوع