منشایابی و ارزیابی آلودگی خاک های مرکزی استان خوزستان به برخی فلزات با پتانسیل آلایندگی

فلزات با پتانسیل آلایندگی از مهم ترین آلاینده های محیطی هستند که در تمام جوامع صنعتی یافت می شوند از این رو ارزیابی وضعیت آلودگی خاک برای توسعه پایدار کشاورزی و احیا خاک های آلوده به فلزات با پتانسیل آلایندگی امری ضروری است. مطالعه حاضر با هدف کمی سازی آلودگی فلزات سرب، نیکل، کروم و روی برای ارزیابی زیست محیطی خاک با استفاده از شاخص های آلودگی و یک رویکرد انعطاف پذیر، بر اساس تحلیل چند متغیره در بخشی از اراضی مرکزی استان خوزستان انجام شد. به منظور برآورد میزان آلودگی خاک، ۲۰۰ نمونه از خاک سطحی (عمق صفر تا ۱۰ سانتی متری) تهیه گردید. پس از نمونه برداری و آماده سازی خاک ها، غلظت عناصر (روی، نیکل، سرب و کروم) با روش تیزآب سلطانی و دستگاه OES ICP- اندازه گیری و با استفاده از شاخص های زیست محیطی و تحلیل های مختلف آماری، میزان آلودگی در منطقه ارزیابی شد. نتایج نشان داد که میانگین غلظت فلزات مورد مطالعه روی، نیکل، کروم و سرب به ترتیب ۲۶/۶۰، ۹۶/۵۰، ۳۸/۵۰ و ۶۷/۱۲ میلی گرم بر کیلوگرم بود. مطابق نتایج تجزیه و تحلیل همبستگی پیرسون تمامی فلزات به جز کروم از همبستگی بالایی با یکدیگر برخوردار بودند، که نشان دهنده منابع مشابه برای این فلزات در منطقه می باشد. به علاوه بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل آماری چند متغیره هر دو عامل انسان زاد و زمین زاد، منشا فلزات مورد بررسی در منطقه مورد مطالعه تشخیص داده شد. همچنین نتایج ارزیابی فاکتور آلودگی و شاخص زمین انباشتگی نشان داد که فلزات روی، نیکل، کروم و سرب به صورت منفرد، آلودگی در خاک سطحی منطقه ندارند و شاخص غنی شدگی نیز سطح آلودگی متوسط را در منطقه نشان می دهد، این در حالی است که نتایج به دست آمده از شاخص های آلودگی اصلاح شده و جامع آلودگی نمرو بیانگر شدت بالای آلودگی تجمیعی این فلزات در منطقه می باشد.

کلیدواژه ها:

تحلیل چند متغیره ، روی ، سرب ، شاخص غنی شدگی ، کروم ، نیکل