تحلیل الگوی دینامیکی و همدیدی بارش های سنگین در جنوب‎غرب خزر و غرب ایران (مطالعه موردی: بارش مورخه ۱۴/۸/۱۳۸۳)

برای شناخت بهتر از بارش های سنگین یک منطقه، لازم است تا مطالعات کافی از شرایط دینامیکی و همدیدی رخداد بارش در آن منطقه صورت بگیرد. بدین منظور، پژوهش حاضر، به تحلیل دینامیکی و همدیدی بارش سنگین در تاریخ ۱۴/۸/۱۳۸۳ که در غرب ایران و جنوب‎غرب دریای خزر رخ داده می پردازد. برای انجام این پژوهش، پارامترهای دما، ارتفاع ژئوپتانسیل، رطوبت، باد و فشار سطح دریا در سال ۲۰۰۴ برای تمام سطوح استاندارد تهیه شد؛ سپس شبکه ای که بتواند تحلیل قابل قبولی از رخدادهای هواشناسی ارائه بدهد و تا حد ممکن سامانه های همدیدی در آن نمایان باشد، طراحی شد. در مرحله‎ی بعد پارامترهای جوی بر روی این شبکه، با استفاده از نرم‎افزار گردس کشیده شد. برای بررسی و تحلیل بهتر به‎مدت یک هفته، نقشه های روزهای وقوع، قبل و بعد از بارش ترسیم شد. نتایج نشان می دهد که در روز چهاردهم آبان ۱۳۸۳ در جنوب‎غرب خزر سامانه کم‎فشاری در سطح زمین گسترش یافته است. همچنین در این روز، شکل گیری ناوه در ترازهای میانی جو و فرارفت هوای سرد نیز مشاهده شده است. محور ناوه‎ی مذکور با محور جت‎باد شمال خزر همراهی دارد. وضعیت مولفه نصف النهاری باد باعث افزایش شیو افقی فشار شده است که خود موجب افزایش همرفت و ایجاد تاوایی مثبت شده است. این شرایط با تشدید سرعت قائم، مولفه‎ی آزمین گرد باد را تقویت کرده است و موجب تشدید ناپایداری کژفشاری و افزایش جریان‎های صعودی گردیده است. وضعیت همگرایی و تاوایی تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال این روز، نشان‎دهنده‎ی شرایط مساعد جریان های صعودی در جنوب‎غرب خزر و نوار مرزی غرب کشور است. سامانه‎ی ناپایدار در روز پانزدهم آبان به‎تدریج در جنوب‎غرب خزر و غرب به‎دلیل از بین‎ رفتن ناوه‎ی مذکور و فرارفت هوای سرد و همچنین غلبه‎ی شرایط واگرایی در سطوح بالای جو و پرفشاری در سطح زمین، تضعیف و ناپدید می شود که این به معنی توقف بارش در این منطقه است.

کلیدواژه ها:

ایران ، بارش ، دینامیک ، همدید ، همگرایی