بررسی تطبیقی خودشناسی و خودآگاهی از نگاه ابن عربی و یونگ

مساله شناخت خود در علوم انسانی بویژه عرفان و روان شناسی جایگاهی ویژه دارد. تعبیر مرسوم از «شناخت خود» در عرفان، «خودشناسی» و تعبیر مرسوم از آن در روان شناسی تحلیلی، «خودآگاهی» است. علی­رغم تفاوت ظاهری این دو اصطلاح می توان از منظری تطبیقی به بررسی این دو مفهوم پرداخت. در این مقاله، ابن عربی به نمایندگی از عرفان اسلامی و یونگ به نمایندگی از روان شناسی تحلیلی برگزیده­شده اند. ابن عربی به­منظور خودشناسی از مفاهیمی همچون تزکیه نفس، ذکر و فکر بهره­می گیرد و یونگ از طریق پژوهش در ناخودآگاه، تحلیل رویاها و مراقبه به بررسی خودآگاهی پرداخته­است. در نتیجه مقایسه دیدگاه ها و بیان تفاوت ها و شباهت ها، راهکارهای عینی که در دسترس یا درخور فهم انسان باشند مطرح­شده­است. به­عنوان مثال شناخت پذیری نفس در عین شناخت ناپذیری آن و امکان پذیری شناخت خود از طریق آگاهی درونی؛ همچنین مراقبه، تزکیه و توجه به جسم از جمله راهکارهای مشترک و قابل ­دسترسی است که مطرح­شده­است. با ارائه راهکارهای قابل­دسترس در این مقاله می توان به وحدت نزدیک تر شد. نهایتا می توان­گفت سنت عرفانی ابن عربی در باب شناخت خود به دیدگاه های روان شناسی معاصر نزدیک شده­است. این مقاله بر پایه مطالعات کتابخانه ای و به روش مقایسه ای شکل گرفته­است.

کلیدواژه ها:

خودشناسی ، خودآگاهی ، محیالدین ابنعربی ، کارل گوستاو یونگ ، فردیتیافتگی