ارزیابی عملکرد و بهره وری آب کاربردی در سامانه های آبیاری سطحی و بارانی کلزا (مطالعه موردی بهبهان)

این پژوهش با هدف مطالعه ای میدانی برای پایش مزرعه ای آب آبیاری کلزا تحت مدیریت کشاورزان در سال زراعی (۱۳۹۹-۱۳۹۸) در ۲۷ مزرعه شهرستان بهبهان در استان خوزستان انجام شد. نیاز آبی بر اساس مدل فائو پنمن– مانتیث با استفاده از آمار روزانه ایستگاه هواشناسی سینوپتیک بهبهان محاسبه شد. برای مقایسه آماری نتایج اندازه گیری و محاسبه شده همانند عمق آب آبیاری و بهره وری آب کاربردی در سامانه های مختلف آبیاری از آزمون تی استفاده شد. برای بررسی اثرات متغیر مستقل بر پارامتر وابسته بهره وری آب از تجزیه و تحلیل رگرسیون چند متغیره خطی استفاده شد. دامنه تغییرات حجم آب کاربردی (آب آبیاری و بارش موثر) در مزارع از میزان ۴۰۸۵/۵ الی ۷۸۶۵/۳ مترمکعب در هکتار در نوسان بود. نتایج مقایسه میانگین عملکرد دو سامانه آبیاری در آزمون تی (t-Test) نشان داد دو سامانه بارانی و سطحی به ترتیب با عملکردهای ۲۶۱۴ و ۲۳۳۰ کیلوگرم در هکتار اختلاف معنی داری با هم نداشتند. بهره وری آب کاربردی در مزارع سنتی و مدرن به ترتیب معادل ۰/۳۸۶ و ۰/۴۸۶ کیلوگرم بر مترمکعب محاسبه شدند که اختلاف معنی داری با هم داشتند. نتایج تجزیه و تحلیل واریانس در مدل رگرسیون نشان داد در بین متغیرهای مستقل، عملکرد با آمارهt  به میزان (۲۳/۹۹۷) و ضریب بتایی معادل (۰/۸۸۰)، بیشترین اثر مثبت معنی دار در سطح ۱ درصد بر بهره وری آب کاربردی داشت و پس از آن حجم آب کاربردی با آمارهt  به میزان (۱۱/۷۰۲-) و ضریب بتایی معادل (۰/۷۹۳-) بیشترین اثر منفی و معنی دار در سطح ۱ درصد بر بهره وری آب کاربردی داشت. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد نوبت های آبیاری، همبستگی مثبت و معنی داری در سطح ۵ درصد با صفات حجم آب کاربردی و عملکرد داشتند. این میزان همبستگی به ترتیب معادل ۰/۴۵۵ و ۰/۳۸۰ بودند. با بیشترشدن نوبت های آبیاری درعمل حجم آب آبیاری کاهش یافته و به اندازه نیاز گیاه نزدیک شده و همین مسئله موجب افزایش بهره روری آب شد.

کلیدواژه ها:

T-test ، Regression coefficient ، Irrigation events ، Water requirement ، کلیدی: آزمونT ، ضریب رگرسیون ، نوبت های آبیاری ، نیاز آبی