ناپختگی حسام الدین؛ عامل اصلی تاخیر دفتر دوم مثنوی

یکی از چالش ­برانگیزترین موضوعات مثنوی معنوی، تاخیر به وجود آمده در سرودن دفتر دوم است. بسیاری از محققان به تبع افلاکی، فوت همسر حسام­الدین و بی­انگیزگی مولوی را از مهم­ترین عوامل این تاخیر دانسته­اند، اما برخی از محققان در این نظریه نه چندان معقول تشکیک کرده، نظرات ارزشمندی ارائه کرده­اند. در این مقاله به روش تحلیلی- توصیفی به یکی از عوامل این تاخیر که مورد توجه قرار نگرفته، پرداخته شده­ است. پس از مرگ صلاح­الدین، بعضی از امور مولوی و مریدان به حسام­الدین واگذار می­شود، اما بنا به دلایلی ایشان رسما به عنوان خلیفه برگزیده نمی­شود. حسام­الدین با اصرار از مولوی درخواست داشته که خلیفگی او را رسما اعلام کند، اما ظاهرا مولوی عجله­ای برای چنین انتسابی ندارد. این تعلیق، رنجش حسام الدین را در پی داشته است. در ابیات پایانی دفتر اول، دلگیری و رنجش حسام­الدین به اوج می­رسد و ظاهرا مولوی او را از خود می­راند. این جدایی و قهر، دو سال به طول می­انجامد تا اینکه حسام­الدین رسما خلیفه مولوی می­شود و کتابت دفتر دوم را از سر می­گیرد. دلایل برون و درون متنی، این مطلب را تبیین و تایید می­کند.

کلیدواژه ها:

تاخیر ، حسام الدین ، خلیفه ، مثنوی ، مولوی