مطالعه تطبیقی روش های برآورد بارش موثر در زراعت گندم دیم در اقلیم های مختلف ایران

برآورد بارش موثر که قسمتی از بارش کل بوده و برای تامین نیازهای تبخیر ­تعرقی در بخش توسعه ریشه گیاه در دسترس است، به­دلیل هزینه بالای به‎کارگیری ابزار­های دقیق، عمدتا به‎کمک روش­های تجربی انجام می­شود. هدف از این پژوهش، مقایسه چند روش تجربی برآورد بارش موثر با روش مبتنی بر بیلان آب خاک و معرفی روش تجربی مناسب در اقلیم‎های مختلف کشور است. برای این امر از داده­های هواشناسی، فنولوژی و خاک و عملکرد گندم دیم مربوط به بیست‎ویک ایستگاه هواشناسی کشاورزی کشور (نماینده اقلیم­های خشک، نیمه‎خشک، نیمه‎مرطوب و مرطوب) استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که مدل بیلان آب خاک تدوین‎شده­ با توجه به محدودیت­های داده­های اندازه­گیری، توانایی مناسبی را در تعیین بخشی از تغییرات میزان محصول گندم دیم که به‎وسیله تغییرات در میزان بارش موثر قابل توجیه است دارد. همچنین هرچه میزان ضریب خشکی دومارتن افزایش ­یابد، درصدی از بارش که در کشت گندم دیم موثر است، کاهش خواهد یافت. در مناطق با هویت اقلیمی خشک و نیمه‎خشک، روش تجربی نسبت تبخیر تعرق به بارش و در مناطق با هویت اقلیمی مرطوب و نیمه‎مرطوب، به‎ترتیب روش­های اداره حفاظت خاک ایالات متحده و فائو نسبت به روش­های تجربی دیگر برتری دارند.

کلیدواژه ها:

بارش موثر ، روش های تجربی ، بیلان آب خاک ، گندم دیم ، ایران