تغییرات زمانی میزان تولید رواناب و رسوب در طول فصل رشد گیاه زراعی نخود دیم (مطالعه موردی: در ایستگاه تحقیقات حفاظت خاک تیکمه داش، آذربایجان شرقی)

اطلاع از تغییرات زمانی میزان تولید رواناب و رسوب در طول فصل زراعی نه تنها در اتخاذ نوع و نحوه انجام کارهای حفاظتی مفید است بلکه در برآورد مدل‎های فرسایش خاک و رواناب کاربرد دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی تغییرات زمانی مقدار تولید رواناب و رسوب در طول فصل رشد گیاه نخود با تراکم های مختلف کشت تحت شرایط دیم در ایستگاه تحقیقات حفاظت خاک تیکمه داش در کرت­های فرسایشی اجرا شد. بدین منظور تحقیقی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه سطح تراکم کشت گیاه نخود به ترتیب (۳۰، ۳۵ و ۴۰ کیلوگرم بذر در هکتار)، در سه تکرار اجرا و نتایج حاصل در قالب طرح کرت های خردشده در زمان، تحلیل آماری شد. بدین ترتیب که بعد از شخم زدن کر ت ها، بذرها به طور یکنواخت و با روش کشت معمول در منطقه در ۱۷ فروردین سال ۱۳۹۲ کشت شد. سپس در طول فصل رشد گیاه نخود بعد از هر بارندگی، رواناب جمع شده در مخزن ها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که اثر اصلی تراکم کشت و زمان نمونه گیری بر میزان رواناب و رسوب در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود، اما اثرات متقابل آن ها بر مقدار رواناب غیر معنی دار هست. حداقل میزان رواناب و رسوب در تراکم kg/ha ۴۰، در زمان نمونه گیری سوم به ترتیب برابر با l/ha ۸۸/۴۲۱ و kg/ha ۴۵/۲، و حداکثر میزان رواناب و رسوب در زمان نمونه گیری اول و در تیمار kg/ha ۳۰ به ترتیب برابر با l/ha ۱۵۵۰ و kg/ha ۵۴/۳۱ مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد که میزان رواناب و هدر رفت خاک در تیمار kg/ha ۳۰ به ترتیب ۱/۱ و ۴/۱ برابر بیشتر از تیمار kg/ha ۳۵ بوده و ۵/۱ و ۹/۱ برابر بیشتر از تیمار kg/ha ۴۰ بود. بنابراین جهت حفاظت خاک، تراکم بذر kg/ha ۴۰ نخود دیم برای شرایط مشابه کشت در منطقه توصیه می شود.

کلیدواژه ها:

تاج پوشش گیاهی ، فرسایش خاک ، کرت های فرسایشی ، هدر رفت خاک