فراز و فرود سلسله های پادشاهی در ایران در مراحل شش گانه «مطالعه موردی سلسله قاجار»

هدف مقاله بررسی فراز و فرود سلسله های پادشاهی در مراحل شش گانه در ایران با بررسی این فرآیند در عصر سلسله قاجار است. روش تحقیق تحلیلی و مبتنی بر روند پژوهشی در جامعه شناسی تاریخی جدید است، به این معنا که فرآیند تاسیس و سقوط یک خاندان سلطنتی یا یک حکومت در روندی شش گانه زیر بررسی می شود: ۱) ضعف و ناکارآمدی دولت مرکزی؛ ۲) فعال شدن جریان های مرکز گریز؛ ۳) فروپاشی نظام حکومتی؛ ۴) از بین رفتن اقتدار حکومت، گسترش سرکشی و افزایش ناامنی با هجوم بیگانگان یا هرج ومرج داخلی؛ ۵) ظهور ناجی قدرتمند؛ ۶) سرکوب جریان های مرکز گریز، تامین امنیت و برقرار استبداد جدید. یافته های پژوهش نشان داد که آقا محمدخان قاجار به دنبال ضعف ناکارآمدی حکومت زندیه، فعال شدن جریان مرکز گریز در اواخر قرن هجدهم میلادی، فروپاشی نظام حکومتی زندیه، از بین رفتن اقتدار دولت مرکزی تاسیس شد. دودمان آقا محمدخان قاجار نیز در اوایل قرن بیستم با قتل ناصرالدین شاه و ناآرامی های ناشی از نهضت تنباکو و انقلاب مشروطیت سرنگون شد و رضاشاه پهلوی در فرآیندی مشابه جای او را گرفت. نتیجه کلی مطالعه نشان از وجود روندی یکسان در تحولات تاریخی جوامع استبدادی در خاورمیانه ازجمله ایران است.

کلیدواژه ها:

ظهور ، سقوط ، شش ، مرحله ، قاجاریه