ارزیابی الگوهای بارشی استان خراسان رضوی با استفاده از روش های نوین آمار فضایی

بارش متغیرترین عنصر اقلیمی است. این تغییرات هم در بعد مکان و هم در بعد زمان در قالب اقلیم منطقه رخ می دهد. هدف از این مطالعه ارزیابی خودهمبستگی فضایی بارش استان خراسان رضوی می باشد. بدین منظور از داده های بارش ۱۲ ایستگاه هم دید استان خراسان رضوی استفاده شده است. به منظور دست یابی به تغییرات بارش استان خراسان رضوی از روش های آمار فضایی مانند خودهمبستگی فضایی شاخص موران جهانی، تحلیل خوشه و نا خوشه (Clusters/Outliers) و لکه داغ (Hot Spot) با استفاده از امکانات برنامه نویسی در محیط MATLAB وARC GIS بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بارش در استان خراسان رضوی دارای الگوی خوشه ای بالا می باشد. بر اساس شاخص موران محلی و لکه داغ، بارش در بخش های مرکزی، شمال غرب و شمال استان دارای الگوی خودهمبستگی فضایی مثبت (خوشه های بارش با ارزش بالا) این گروه از الگوی های بارشی مجموعا در سطوح اطمینان ۳ گانه ۹۰، ۹۵ و ۹۹ درصد، مساحتی معادل ۲۵ درصد از مناطق استان را تشکیل داده اند. نواحی جنوبی دارای خودهمبستگی فضایی منفی (خوشه های بارش با ارزش پایین) مجموعا مساحتی معادل ۱۸ درصد از کل استان بوده است. در سایر مناطق استان که شامل ۵۷ درصد می باشد بارش هیچ گونه الگوی معنی داری را نشان نداده است که مبیین بی نظمی مکانی بارش در سطح استان خراسان رضوی می باشد. مطالعه حاضر نشان داده است که عوامل محلی (ارتفاعات) مهمترین عامل توزیع پراکندگی الگوهای بارشی استان خراسان رضوی می باشد.

کلیدواژه ها:

Rainfall Pattern ، Spatial Autocorrelation ، Spatial Statistics ، Hotspots ، Moran Index ، Khorasan Razavi ، الگوی بارش ، خودهمبستگی فضایی ، آمار فضایی ، لکه های داغ ، شاخص موران ، خراسان رضوی