بررسی مقدار تغییرات فرسایش خاک و ذخیره رطوبتی آن از طریق تغییر در الگوی کشت

این تحقیق به منظور بررسی مقدار تغییرات فرسایش و ذخیره رطوبتی خاک در دو نوع کشت گندم و جو انجام پذیرفت. منطقه مورد مطالعه در ۴۵ کیلومتری شمال خرم آباد در روستای پرسک اولیا از توابع شهرستان الشتر در حوضه هنام می باشد. غالب کشت منطقه گندم و در شیب های بالای ۱۸ درصد انجام می گیرد. به منظور ترویج اصول صحیح کشت محصول و اثرات سوء تغییرات کاربری در پسرفت خاک و هدر رفت آب و اصول صحیح خاکورزی، دو سایت با شرایط کاملا یکسان در منطقه انتخاب شد. در سایت شاهد کشت متداول منطقه یعنی گندم و در سایت تیمار، جو چاودار دایمی کوهی، کشت گردید. علت انتخاب جوچاودار، فراوانی این گونه به طور طبیعی در مراتع منطقه، مقاومت آن در شرایط بد اکولوژیکی و اقلیمی، دایمی بودن آن و استفاده فراوان از این گونه در صنایع غذایی و صنعتی بود. برای تعیین مقدار فرسایش خاک، پارچه های مخصوص ژئوتکستایل در انتهای هر دو سایت نصب گردید و برای صحت اطمینان از مقدار فرسایش خاک از میخ های فرسایشی در سطح هر دو سایت نیز استفاده گردید و همچنین برای تعیین میزان رطوبت خاک از نمونه خاک های برداشته شده از عمق ۰-۲۵ سانتی متری خاک در فواصل زمانی ۲۰ روزه از طریق توزین و خشک کردن استفاده گردید. نتایج سه ساله حاصل از اجرای این طرح نشان دهنده زیاد شدن مقدار محصول جو چاودار در واحد سطح در سال سوم نسبت به مقدار محصول گندم به میزان ۷۱/۱۹ درصد بوده است. کاهش مقدار فرسایش خاک سایت تیمار نسبت به سایت شاهد (گندم) به میزان ۵۳ درصد برآورد شد. افزایش ذخیره رطوبتی خاک سایت چاودار در سال سوم، ۳/۹۱ درصد وزنی برآورد شد. هزینه نهاده های کشاورزی در سایت تیمار تقربیا به یک پنجم سایت شاهد تقلیل یافت. علاوه بر نتایج تحقیقی و علمی این طرح، از نتایج ترویجی آن میتوان به میزان مشارکت و استقبال بالای کشاورزان از این طرح اشاره کرد. مشاهده عینی نتایج طرح توسط استفاده کنندگان، اجرای این طرح در سطح بزرگ و مزرعه کشاورزی و نهایتا راغب شدن زارعین به تغییر الگوی کشت از گندم به چاودار در منطقه مورد مطالعه از دیگر مزایای این طرح می باشد.

کلیدواژه ها:

Erosion Pins ، Geo-textile ، Soil erosion ، Soil moisture storage ، Wheat ، میخ های فرسایشی ، ذخیره رطوبتی خاک ، ژئوتکستایل ، فرسایش خاک ، گندم ، چاودار