ارزیابی و تعیین مولفه های بیلان آب حوضه آبخیز گاماسیاب

امروزه با توجه به اهمیت شناخت و آگاهی از وضعیت بیلان آبی حوضه ­های آبخیز و تحلیل رفتار هیدرولوژیکی حوضه­ ها خصوصا حوضه­های بدون ایستگاه آبسنجی، جهت برنامه­ریزی و اجرای طرح­های آبی، لزوم استفاده از فناوری­های نوین در پیش بینی مولفه­های بیلان آبی بیش از پیش مشهود می باشد. بر این اساس در حوضه آبخیز گاماسیاب (در جنوب استان همدان و کرمانشاه) با به کارگیری مدل های هیدرولوژیکی نظیر WetSpa به کمک تکنیک­های نرم ­افزاری همچون GIS مولفه­ های بیلان آب حوضه بر اساس طراحی شبکه سلولی شبیه­ سازی گردید. نقشه ­های رقومی کاربری اراضی، بافت خاک، ارتفاعی و سری­های زمانی پیوسته دما، بارش، تبخیر و تعرق و دبی در گام زمانی روزانه ورودی­های اصلی مدل می باشند. مدل در هر شبکه سلولی با توجه به پارامترهای موثر در بیلان آبی، موازنه بیلان آبی کل دوره را برقرار، و در ادامه مولفه ­های بیلان خصوصا رواناب را در حوضه شبیه ­سازی می­نماید. واسنجی مدل برای ۲۰ سال انتهایی دوره آماری (۱۳۷۰ تا ۱۳۸۹) و اعتبارسنجی مدل برای دوره ۵ ساله ابتدایی (۱۳۶۵ تا ۱۳۶۹) لحاظ شده است. طبق نتایج شبیه سازی ۲۰ درصد کل بارش حوضه به صورت رواناب کل از حوضه خارج شده که با داده مشاهداتی در ایستگاه آب­سنجی خروجی حوضه مطابقت دارد. در ادامه برای ارزیابی کارایی مدل، مقادیر شبیه­سازی شده در هر دو دوره آماری با استفاده از داده های مشاهداتی بارش، تبخیر و دبی مورد مقایسه قرار گرفت. روش های آماری همانند معیار ارزیابی ناش- ساتکلیف نشان داد مدل WetSpa با دقت نسبتا خوبی (ضریب بالای ۶۰ درصد) مولفه های بیلان آبی نظیر برگاب، ذخیره چالابی، نفوذ و مقدار رواناب خصوصا رواناب کل را در این حوضه پیش بینی نمود.

کلیدواژه ها:

Daily statistics ، Flow simulation ، Gamasiab ، WetSpa model ، آمار روزانه ، شبیه­ سازی جریان ، گاماسیاب ، مدل WetSpa