تاثیر دما، غلظت و مدت زمان پرایمینگ با اسیدسالیسیلیک بر خصوصیات جوانه زنی و درصد بقاء گیاهچه عدس (Lens culinaris Medik)

چکیده مقدمه: شرایط اقلیمی ایران به نحوی است که دارای انواع تنش ها مانند سرما می باشد. تنش سرما هنگام جوانه زنی بذر اغلب گیاهان موجب اختلال در بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیکی و در نهایت ممانعت از خروج ریشه چه و کاهش درصد و سرعت جوانه زنی می گردد. یکی از کاربردی ترین راه ها برای رفع این مشکل پرایمینگ است. پرایمینگ به عنوان یک تکنیک آسان، کم هزینه و سریع برای بهبود جوانه زنی بذور پیشنهاد شده است. اسیدسالیسیلیک یک تنظیم کننده رشد گیاهی است که در مقادیر کم در گیاهان وجود داشته و نقش مهمی در ایجاد مقاومت به تنش های محیطی از جمله تنش سرما در برخی گیاهان بر عهده دارد. مواد و روش ها: به منظور تعیین مناسب ترین غلظت و زمان پرایمینگ با اسیدسالیسیلیک آزمایشی در دو مرحله اجرا گردید. عوامل آزمایشی شامل چهار غلظت محلول اسیدسالیسیلیک (۳۸، ۵۰، ۶۳ و ۷۵ میلی گرم در لیتر)، سه زمان پرایمینگ (۴، ۸ و ۱۴ ساعت) و دو دما (۵ و ۲۰ درجه سانتی گراد) بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در مرحله اول و پنج تکرار در مرحله دوم در سال ۱۳۹۶ در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. مرحله اول آزمایش در شرایط آزمایشگاه و مرحله دوم با استفاده از گیاهچه های حاصل از مرحله قبل و در شرایط طبیعی در گلدان اجرا شد.   نتایج: نتایج نشان دادند که سرعت ۵۰ درصد جوانه زنی و یکنواختی جوانه زنی تحت تاثیر دما قرار گرفت؛ به طوری که در هر دو خصوصیت بهترین نتیجه از دمای ۲۰ درجه سانتی گراد به ترتیب با ۰۷۱۰/۰ و ۴۲۸/۰ به دست آمد. در مورد مدت زمان آبنوشی تنها صفت یکنواختی جوانه زنی و در دماهای مورد آزمایش صفات سرعت ۵۰ درصد جوانه زنی، شاخص جوانه زنی وزنی و یکنواختی جوانه زنی معنی دار گردیدند. یکنواختی جوانه زنی بیش ترین درصد بقا پس از زمستان از غلظت ۳۸ میلی گرم در لیتر اسیدسالیسیلیک و مدت ۱۴ ساعت پرایمینگ حاصل شد که نسبت به غلظت ۷۵ میلی گرم در لیتر اسیدسالیسیلیک و همین مدت پرایمینگ افزایش ۸/۴۲ درصدی نشان داد. با وجود این که تاثیر غلظت های مختلف اسیدسالیسیلیک بر شاخص های تعداد بذر جوانه زده، درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی معنی دار نبود؛ اما بیش ترین مقدار این شاخص ها (به ترتیب ۴/۱۴، ۹/۹۵ و ۰۴۳۴/۰) از غلظت ۷۵ میلی گرم در لیتر به دست آمد. نتیجه گیری: این پژوهش بیانگر عدم تفاوت معنی دار بین سطوح پرایمینگ با اسیدسالیسیلیک در مورد خصوصیات جوانه زنی بذر عدس می باشد؛ اما پرایمینگ با اسیدسالیسیلیک توانسته است که باعث بهبود مقاومت گیاه عدس نسبت به تنش سرما شود و  بیش ترین درصد بقا پس از زمستان از غلظت ۳۸ میلی گرم در لیتر اسیدسالیسیلیک و مدت زمان آبنوشی ۱۴ ساعت حاصل شد.

کلیدواژه ها:

اسیدسالیسیلیک ، تنش سرما ، سرعت جوانه زنی ، درصد بقاء ، یکنواختی جوانه زنی