بررسی لزوم احداث ایستگاه VLBI در ایران برای اهداف ژئودینامیکی

تداخل سنجی طول مبناهای بسیار بلند (VLBI) یکی از مهمترینتکنیک های موجود در علم زئودزی می باشد. در این تکنیک اختلافزمانی میان رسیدن یک موج رادیویی به دو یا چند ایستگاه مختلفاندازه گیری می شود. اطلاعات مهمی از طریق اختلاف زمانی مشاهدهشده می تواند به دست آید. مهمترین اطلاعاتی که به وسیله پردازشداده های تکنیک VLBI به دست می آید. پارامترهای توجیهزمین (EOP) و چارچوب مرجع مختصات سماوی (ICRF) می باشند.این تکنیک منحصرا می تواند تمامی پارامترهای توجیه زمین را بهدست آورد. سرعت دورانی زمین و همچنین جهت گیری محور دورانیزمین نسبت به یک سیستم مرجع اینرشیال در طول زمان ثابتنیست. هرگونه جابجایی جرم در داخل زمین یا روی زمین. منجر بهتغییر پرامترهای توجیه زمین می شود. اگر جرم جابجا شده کم باشدمنجر به تفییرات کوچکی می شود که قابل اندزهگیری نیست اما اگرجرم جابجا شده بزرگ باشد مثل جریان آب های اقیانوسی، جزرومد یازلزله؛ می تواند زمین را تحت تاثیر قرار داده و تغییرات محسوسی رادر پارامترهای توجیه زمین ایجاد کند؛ بنابراین سری زمانیپارامترهای توجیه زمین اطلاعات ارزشمندی را در مورد دینامیکزمین در اختیار ما قرار می دهد. اجرام سماوی بهترین تخمین براییک سیستم اینرشیال می باشند زیرا پایداری بسیار بالایی دارند.تکنیک VLBI به علت توانایی در تعیین مختصات اجرام سماوی درفرکانس رادیویی با دقت بالا اهمیت دوچندانی یافته است. از جملهپارامترهای مهم دیگر که به وسیله تکنیک VLBI می توانند به دستآیند عبارتند از: پارامتر انحراف نور پارامترهای حرکتی صفحاتتکتونیکی. اعداد Love و Shida که توصیف کننده رفتار پوسته زمیندر مقابل آثر گرانشی هستند. پارامترهای تروپوسفری و یونسفری دقتبالا یک معیار بسیار مهم در تعیین پارامترها می باشد و تلاش هایبسیاری برای افزایش دقت داده ها صورت می گیرد که می توان بهاستفاده از تجهیزات بروزتر و پیشرفته تر و همچنین بهبود گسترشجهانی ایستگاه ها اشاره کرد. به علت اهمیت ویژه پارامترهای توجیهزمین، محل بهینه برای احداث ایستگاه با ایستگاه های VLBI برایبهبود دقت این پارامترها در دوره مشاهداتی CONT۱۴ بررسی شدهاست. با احداث ایستگاه VLBI، هم می توان تعداد مشاهدات یکشبکه را افزایش داد که یک امر بدیهی در افزایش دقت مشاهدات می باشد و هم به بهبود هندسه مشاهداتی کمک کرد که هر دو عاملمی توانند منجر به افزایش دقت پارامترهای توجیه زمین شوند. حتیدر صورت بالا بودن تعداد ایستگاه های شبکه مشاهداتی. اضافه کردنیک ایستگاه جدید نیز منجر به افزایش دقت پارامترهای توجیه زمینمی شود. نتیجه تحقیق نشان می دهد که احداث چهار ایستگاهمشاهداتی در تبریز، اهواز، چابهار و مشهد دقت پارامترهای توجیهزمین را در دوره مشاهداتی CONT۱۴ به میزان ۱۳/۲۸ درصد بهبود می یابند.

کلیدواژه ها:

تداخل سنجی طول مبناهای بسیار بلند ، پارامترهای توجیه زمین ، ایستگاه مشاهداتی CONT۱۴ ، VLBI ، ایران