حکمرانی عمومی، برنامه ریزی توسعه و توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران

هدف: پژوهش حاضر به دنبال بررسی جایگاه توسعه سیاسی در سپهر برنامه‎ریزی توسعه و حکمرانی عمومی در جمهوری اسلامی ایران است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که آیا جمهوری اسلامی برنامه مدونی را برای توسعه سیاسی دنبال می‎کند؟ و این‎که حکمرانی عمومی در چارچوب نظام جمهوری اسلامی ایران چه اقتضائاتی را به وجود می‎آورد؟ طرح پژوهش/ روش‎شناسی/ رویکرد: این بررسی به روش کیفی و به صورت کتابخانه‎ای انجام شده است. داده‎ها پس از بررسی و مطالعه اسناد، مقالات، مصاحبه‎ها و سخنرانی‎ها گردآوری، تنظیم و تحلیل شده‎اند. یافته‎ها: توسعه سیاسی در اواخر دهه ۱۹۵۰ زیر نفوذ مکتب نوسازی آغاز شد. مکتب نوسازی، توسعه سیاسی را از منظر ایالات متحده و کشورهای غربی مفهوم‎پردازی کرد. با وجود تحولات نظری زیادی که این مفهوم در چارچوب رقابت‎های ایدئولوژیک دو بلوک در دوران جنگ سرد و پس از آن پشت سر نهاده، همچنان غایت نظام حکمرانی و توسعه سیاسی، تنظیم روابط دولت و جامعه در چارچوب‎های مبتنی بر تجربه جوامع صنعتی و پیشرفته غربی با استفاده از روش‎های مشارکتی و رقابتی برای پیشبرد اراده اکثریت جامعه است. انقلاب اسلامی ایران، تجلی تحول سیاسی بزرگی بود که طرحی نو برای نظام حکمرانی عمومی و توسعه سیاسی ایران درانداخت، اما تحلیل داده‎ها نشان می‎دهد هیچ برنامه مدونی برای توسعه سیاسی در ایران پس از انقلاب وجود نداشته است. اگرچه برخی احکام مندرج در برنامه‎های توسعه ناظر بر مسائل سیاسی بوده‎اند، اما چارچوب مشخصی که همه بخش‎های برنامه توسعه را در جهت توسعه سیاسی هماهنگ و همسو نماید، وجود نداشته است. پیشنهادهای اجرایی: در چارچوب نظام فکری رهبران جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی، غایت توسعه سیاسی و کارکرد نظام حکمرانی، برخلاف معنای رایج آن، استقرار قواعد و احکام اسلامی و برقراری جامعه و تمدن اسلامی برای سعادت دنیا و آخرت بشر در نظر گرفته شده است. نظام حکمرانی در چنین بستری تنظیم جامعه با قواعد اسلام است. این قواعد با مراجعه به منابع فقه شیعی قابل‎دستیابی است و در چنین شرایطی حکمرانی مطلوب و اعتبار حکمرانی عمومی، در بهترین حالت محصول اتفاق نظر میان فقهای شیعه به معنای نخبگان حاکم است. در سال‎های بعد از انقلاب اسلامی، برنامه مستقلی برای توسعه سیاسی تدارک دیده نشده است. با توجه به اهمیت توسعه سیاسی برای پیشبرد آرمان جامعه و تمدن اسلامی، لازم است نظریه‎پردازی لازم برای این مهم انجام شود و برنامه‎ریزی مستقلی متناسب با مفهوم خاص توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران تدارک دیده شود تا بتواند مجموعه تحولات جامعه و برنامه‎های مختلف نظام را مطابق با گام‎های پیش‎بینی‎شده، در مسیر تمدن‎سازی اسلامی قرار دهد.

کلیدواژه ها:

Political Development ، Development Planning ، Public Governance ، Islamic Revolution ، Islamic Republic of Iran (IRI). ، تمکین مالیاتی ، تمکین داوطلبانه ، فرار مالیاتی ، چارچوب شیب لغزنده ، اعتماد اجتماعی.