اهداف و ابزارهای سیاستی توسعه هوش مصنوعی؛ جستاری در برنامه های سیاستی کشورهای منتخب

هوش مصنوعی یکی از فناوری های نوظهوری است که اخیرا جهان را دچار تغییرات شگرفی کرده است. با افزایش کاربردهای هوش مصنوعی در سال های اخیر، سیاست گذاران در کشورهای مختلف جهان، برای بهبود هرچه بیشتر شرایط استفاده از این فناوری نوظهور و همچنین مقابله با چالش ها و خطرات احتمالی آن، نسبت به تدوین برنامه های سیاستی مختلفی اقدام کرده اند. پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون، به منظور دست یابی به مهم ترین اهداف و ابزارهای سیاستی مورد توجه در خلال اسناد منتخب کشورهای مختلف، مضمون های کلیدی اسناد ملی هوش مصنوعی ۶ کشور مطرح در این حوزه را در بین سال های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ استخراج نموده است. بررسی های انجام شده نشان داد که ۵ هدف سیاستی و ۷ ابزار سیاستی مهم ترین مواردی بوده اند که در اسناد مورد بررسی، تاکید و توجه ویژه ای به آن ها معطوف شده است. اهداف سیاستی استخراج شده عبارتنداز : ۱) دستیابی به مزیت رقابتی و رشد اقتصادی، ۲) ارتقای سرمایه انسانی و دانشی، ۳) افزایش رفاه اجتماعی و بهبود خدمات عمومی، ۴) ارتقای ظرفیت های علمی و ۵) بهبود زیرساخت های فنی و داده ای. همچنین ابزارهای سیاستی که در خلال پژوهش مشخص شدند نیز به این شرح بودند: ۱) تامین مالی تحقیق و توسعه، ۲) مقررات گذاری و تدوین استانداردها، ۳) فرهنگ سازی و آموزش، ۴) خدمات مشاوره ای و شتابدهی، ۵) شبکه سازی و توسعه اکوسیستم، ۶) خرید دولتی و ۷) تحریک تقاضای بازار. نتایج بررسی اسناد ملی توسعه هوش مصنوعی بیانگر آن است که اهداف توسعه هوش مصنوعی حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فنی را دربر گرفته و علاوه بر کسب منافع اقتصادی و رفاه، چالش های اخلاقی و امنیتی پیرامون توسعه این فناوری را نیز مد نظر قرار می دهند. در بخش ابزارها نیز توجه متوازن به ۴ دسته ابزارهای تحریک طرف عرضه، تحریک طرف تقاضا، شکل گیری روابط نظام ساز و در نهایت، قانون گذاری و تدوین مقررات، می تواند متضمن موفقیت کشورها در مواجهه با گسترش روزافزون توسعه و کاربردهای متنوع هوش مصنوعی باشد.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، سیاست گذاری هوش مصنوعی ، برنامه های سیاستی هوش مصنوعی ، اهداف سیاستی ، ابزارهای سیاستی