بررسی تاثیر کیفیت آب آبخوان بر تعیین الگوی مکانی کشت گندم و یونجه (مطالعه موردی: دشت شهرکرد)

ارائه یک الگوی کشت متناسب با شرایط منطقه که سبب کاهش آلودگی منابع آب و خاک شود، یکی از مهم ترین راه کارهای مدیریتی است. هدف از این مطالعه ترکیب هم زمان اطلاعات خاک، اقلیم، محصولات زراعی و تعیین پتانسیل آسیب پذیری و آلودگی آبخوان بود که بر اساس آن مناطق مستعد کشت (کشت غالب گندم و یونجه) مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور بررسی اثر کیفیت آبخوان بر الگوی کشت، از نرم افزار ArcGIS ۱۰.۳ استفاده شد. عوامل اقلیمی، پارامترهای مربوط به خاک و ویژگی های توپوگرافی به عنوان پارامترهای موثر انتخاب شدند. مقدار نیترات در ۴۶ چاه دشت شهرکرد جمع آوری و نقشه غلظت نیترات به دست آمد و با نقشه آسیب پذیری تلفیق شده و حریم کیفی آبخوان بررسی شد. از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای وزن دهی استفاده شد و درنهایت، لایه ها با استفاده از روش ترکیب خطی وزن دار (WLC) تلفیق شدند. نتایج نشان داد مناطق بدون خطر آلودگی و با پتانسیل آلودگی خیلی کم ۱۱ و ۵۱ درصد بود، مناطق با ریسک خطر آلودگی کم و کم تا متوسط به ترتیب با مساحت های حدود ۳ و ۴ درصد بود. حدود ۲۵ درصد از مساحت آبخوان در بازه آلودگی زیاد نیترات قرار دارند. در آبخوان دشت شهرکرد آلودگی بسیار زیاد (بیشتر از ۷۵ میلی گرم بر لیتر) برآورد نشده است. بر اساس نتایج این تحقیق از نظر حریم کیفی آبخوان قسمت عمده آبخوان حدود ۴۱ درصد، در محدوده بی خطر قرار دارد. ۳۳ درصد در گروه کم خطر و ۲۵ درصد هم در بازه خطرناک حریم بندی شد. در دشت شهرکرد در حال حاضر ۴۹۸۹ هکتار سطح زیر کشت گندم آبی می باشد که بر اساس نتایج، تا حدود ۲۲۶۰۰ هکتار قابل افزایش است. سطح زیر کشت فعلی یونجه ۳۸۰۶ هکتار مشاهده شده است که با توجه به نتایج، تا ۲۸۱۹۸ هکتار پتانسیل افزایش سطح زیر کشت را دارد.

کلیدواژه ها:

آسیب پذیری آبخوان ، آلودگی ، ترکیب خطی وزن دار ، فرایند تحلیل سلسله مراتبی