بررسی تحلیلی نست نظریه «تکامل» با خداباوری و الحاد

طرح نظریه «تکامل» توسط چارلز داروین در سال ۱۸۵۹ موجب پدیدار شدن مسئله مهم تلازم منطقی تکامل با الحاد شد. چهار نگاه عمده در مواجهه با این مسئله به وجود آمد. عده ای این نظریه را نسبت به الحاد و دین داری بی طرف دانسته اند. عده ای لازمه منطقی آن را الحاد معرفی کرده اند. از سوی دیگر گروهی آن را سازگار و همسو با آموزه های دینی تلقی نمود اند و عده دیگری احتمال صدق معرفت شناختی تکامل را تنها با پیش فرض خداباوری ممکن دانسته اند. این اختلاف در غرب به تمام اشکال آن و در عالم اسلام در برخی اشکال آن جریان دارد. این مقاله با روش تحلیلی - توصیفی با طرح نگاه های مختلف در این زمینه، لازمه منطقی این نظریه را تحلیل و بیان کرده است. به نظر می رسد اگر نظریه تکامل را با تمام اجزا و شرایط آن در نظر بگیریم، منطقا و در ادعا، نسبت به اصل وجود خدا ساکت است اگرچه قطعا با نوع خداباوری غایتمند و هدفمند در نظام هستی ناسازگار است؛ یعنی اگرچه اصل وجود خدا در خود نظریه «تکامل» نفیا و اثباتا موردبحث قرار نگرفته است و منطقا این مسئله ربطی به تکامل ندارد ولی قیودی در نظریه «تکامل» مشهور گنحانده شده است که با هدایتگری و هدفمندی و غایتمندی خلقت و وجود خدای حکیم و غایتمند در عالم هستی قطعا سازگاری ندارد. از سوی دیگر این ادعا که این قیود را می توان از تکامل جدا کرد و نظریه «تکامل» را حفظ نمود به نظر می رسد ادعایی ناصواب است.

کلیدواژه ها:

داروین ، دین داری ، هدفمندی ، الحاد ، داروینیسم ، نظریه «تکامل»