مطالعه آبخوان بابل-آمل و ارائه سناریوهای مدیریتی آتی با هدف پایداری کمی و کیفی آبخوان

امروزه نقش مدل های ریاضی در بررسی وضعیت منابع آب پررنگ تر از سایر روش ها است. بنابراین ساخت مدل ریاضی سفره آب زیرزمینی و اعمال سناریوهای مدیریتی روی آن می تواند تا حد زیادی یک دید بهتر از شرایط آتی آن سفره جهت مدیریت بهتر در اختیار قرار دهد. این پژوهش با هدف ساخت مدل مفهومی آبخوان دشت بابل-آمل و بررسی بیلان آب، اضافه برداشت، میزان ورود و خروج آب محدوده مورد نظر و اقدامات مدیریتی جهت پایداری وضع فعلی و آینده بر اساس داده های سال ۱۴۰۰-۱۳۶۴ انجام شد. نتایج بررسی های بیلان آب آبخوان آبرفتی بابل-آمل در دوره مورد مطالعه و آخرین اطلاعات آماری نشان می دهد که حجم تغذیه این آبخوان برابر ۳۱۲/۰۱ و حجم تخلیه آن ۳۱۳/۴۱ میلیون مترمکعب بوده که نمایانگر کسری حجم مخزن آبخوان به میزان ۱/۴ میلیون مترمکعب می باشد. لذا نتایج نشان داد که بیلان سفره آب زیرزمینی آبخوان بابل-آمل و به تبع آن سطح آب زیرزمینی آن در حالت تعادل نسبی است اما در سال های اخیر به دلیل افزایش سطح زیر کشت برنج در دو فصل زراعی از یک سو باعث پایین رفتن سطح آب آبخوان در فصل تابستان شده و از سوی دیگر میزان استفاده از کود و سموم برای مزارع برنج بسیار بیشتر شده است. سپس این مواد از مزارع برنج زهکشی شده و به لایه های پایین تر نفوذ می کند و در فصل های پر بارش با بالا آمدن سطح آب آبخوان باعث آلودگی سفره آب زیرزمینی می شود. همچنین در فصول پرباران، به دلیل آبشویی بیشتر، آلودگی های بیشتری وارد آبخوان شده و باعث انباشت مواد آلاینده در آبخوان و درنتیجه آلوده تر شدن آن می شود. جهت جلوگیری از بحرانی شدن این مشکلات، این آبخوان نیاز به مدیریت راهبردی داشته تا هم تعادل آبخوان حفظ و هم از لحاظ کیفی دچار آلودگی نشود که در این خصوص، زهکشی چاه در مزارع برنج به عنوان یک راه حل کاربردی برای بررسی بیشتر توصیه می شود.

کلیدواژه ها:

اندرکش آب سطحی و زیرزمینی ، بیلان آب ، تغذیه و تخلیه ، بحران آب ، مدل سازی آبخوان