تحلیل کاربست روایت های تاریخی قابوسنامه در متون اخلاقی سده نهم هجری

قابوسنامه اثر ماندگار امیر عنصرالمعالی کیکاوس بن اسکندر در زمره اولین متون اخلاق تعلیمی به زبان فارسی به شمار می رود که از زمان نگارش در قرن پنجم هجری تا قرنها پس از آن مورد استناد و استفاده دیگر اخلاق پردازان بوده است. از جمله استفاده هایی که دیگران از این کتاب کرده اند، بهره برداری از حکایات و روایت های تاریخی مندرج در آن است. روایت های تاریخی قابوسنامه طیفی گسترده از ایران قبل از اسلام تا زمان عنصر المعالی و نیز برخی از خاطرات شخصی وی را در بر می گیرد. در این نوشتار به بررسی روایت های تاریخی قابوسنامه و پژواک این روایت ها در متون اخلاقی فارسی سده نهم هجری پرداخته خواهد شد تا مشخص شود که چرا برخی از روایت های تاریخی قابوسنامه در سده های بعد مورد استفاده اخلاق پردازان واقع شده اند و برخی دیگر از دایره انتخاب آنان خارج شده اند؟ و مشخصا این روایت ها به چه نحوی در متون اخلاقی سده نهم هجری مورد استفاده قرار گرفته اند؟ نوشتار حاضر که به روش بینامتنی در مطالعه متون انجام شده است، نشان می دهد در حالیکه در قابوسنامه روایت هایی در مورد گروه های مختلف اجتماعی وجود دارد، اخلاق پردازان سده نهم هجری بیشتر روایت های مربوط به حکومتگران را از میان روایت های قابوسنامه انتخاب کرده اند. محلی بودن روایت ها و جایگاه محوری وزیر نیز در عدم استفاده از دسته ای از روایت های قابوسنامه در متون اخلاقی سده نهم هجری موثر بوده است

کلیدواژه ها:

قابوسنامه ، عنصرالمعالی ، متون اخلاقی فارسی ، سده نهم هجری.