اثرات تحول سنی لندفرم ها بر دینامیک کربن پدوسفر (مطالعه موردی: دامنه های آلاداغ- شمال شرقی ایران)

در این پژوهش فاکتورهای موثر بر انتشار دی اکسید کربن و نسبت معدنی شدن در ۱۲ مخروط افکنه در دامنه­های جنوبی آلاداغ با سنین نسبی جدید، میانه و قدیمی اندازه­گیری شد. گسترش فرسایش گالی در مخروط افکنه­های قدیمی­تر منجر به انتقال حجم وسیعی از لایه­های سطحی غنی از کربن آلی و لایه­های عمقی خاک شده است. این رخداد با تقویت شکستن خاکدانه­ها و کمپلکس­های معدنی-آلی، افزایش حساسیت کربن آلی خاک نسبت به معدنی شدن میکروبی را به دنبال داشته است. درحالی که مخروط­ افکنه­های جوان­ در مقایسه با مخروط­های فعال و قدیمی­تر محیط نسبتا پایدارتری را به معرض نمایش گذاشته­اند. شکل­گیری این مخروط­ها در قاعده مخروط­ افکنه­های قدیمی منجر به افزایش تجمع رسوبات ریزدانه، کاتیون­های قابل تبادل و کربن آلی حمل شده از سطوح مخروط­های قدیمی شده است. از سوی دیگر، ظرفیت جابجایی کمتر فرایندهای فرسایشی در این محیط­ها با توجه به موقعیت قرارگیری­شان، محیطی پایدار برای ترکیب ذرات ناپایدار کربن آلی با رسوبات ریزدانه و کاتیون­های قابل تبادل فراهم می­آورد. این مکانیزم منجر به افزایش پایداری خاکدانه­ها در این محیط­ها شده که به نوبه خود حساسیت پذیری کربن آلی نسبت به تنفس میکروبی را کاهش می­دهد؛ بنابراین علی­رغم اینکه مولفه های ناپایدار کربن آلی و متعاقبا تنفس میکروبی در این محیط­ها نسبت به سایر مخروط­ها بسیار زیاد بوده است، نرخ معدنی شدن به دلیل حفاظت کربن آلی خاک بسیار پائین­تر از سایر لندفرم­ها بوده است. تفاوت­های ژئومورفولوژیک مخروط افکنه­هایی با سنین مختلف منجر می­شود این لندفرم­ها شرایط ناپایداری را در نرخ تبادل کربن از پدوسفر به اتمسفر به نمایش بگذارند.

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، لندفرم ، ژئومورفولوژی ، دی اکسید کربن ، خاک