شناسایی پیشران های کلیدی صنعت گردشگری مبتنی بر برنامه ریزی راهبردی سناریویی (مطالعه موردی: منطقه آزاد ماکو)

در مطالعه حاضر ابتدا، روندها و کلان روندهای اثرگذار بر بخش گردشگری منطقه در ارتباط با محیط داخل و خارج مورد بررسی قرار گرفت و پس از استخراج پیشران های کلیدی اقدام به آینده نگاری وضعیت شد. به منظور شناسایی عوامل با مطالعه نظرات کارشناسان حوزه، چهار دسته عوامل انسانی، سازمانی، فیزیکی و اقتصادی گروه بندی و سپس با به کارگیری تکنیک دلفی و اخذ آرای ۲۱ نفر خبره، زیر مولفه های صنعت گردشگری شناسایی شدند. در این پژوهش از روش ماتریس اثرات متقاطع منتج از اثبات گرایی و تکنیک دلفی منتج از اثبات گرایی و تلفیق تحلیل کمی و کیفی منتج از روش مشارکتی استفاده شده است. در بخش نخست، از نرم افزار Micmacو ScenarioWizard استفاده شده است و حالت های باورکردنی و تفکیک سناریوها و طیف سه گان مطلوب تا بحران در رونق صنعت گردشگری با رویکرد آینده نگاری مشخص شد. در بخش دوم با شناسایی عوامل خارجی با استفاده از تحلیل PESTLE در محیط نرم افزار متاسوات فرصت ها و تهدیدها در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، تکنولوژیکی، قانونی و محیطی گروه بندی و با استفاده از نتایج حاصل از ارزیابی محیط و شناخت وضع موجود، به ارائه سناریوهای محتمل پرداخته و با آزمون این سناریوها، سناریوهای برتر جهت دست یابی به اهداف تعریف شده انتخاب شدند. مطابق نتایج، ۳ پیشران سیاست تجاری سازی و حذف موانع اقتصادی، اداری و سیاسی (HP۱)، امنیت و ثبات سیاسی (GJ۱) و بازاریابی، شناسایی و تبلیغات (SP۶) و سرمایه گذاری دولتی (GI۵) در رتبه اول تاثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم و ۳ پیشران فناوری تولید (L۵)، نرخ مالیات، هزینه و سطح قیمت ها (L۶) و نوسانات اقتصادی داخل (T۱) در رتبه اول اثرپذیری مستقیم و غیرمستقیم قرار گرفته اند. براساس تحلیل داده ها، ۸ سناریوی قوی، ۱۸ سناریوی باورکردنی و ۴۳۳۴ سناریوی ضعیف مشخص شد که نهایتا تعداد ۱۳ سناریو معقول برای برنامه ریزی و سیاست گذاری در اختیار پژوهش قرار گرفت. در بخش نهایی با تدقیق و احصاء اهداف در ۷ سرفصل کلی، ۱۵ عامل و ۵۱ پیشران کلیدی چشم انداز ۱۰ ساله ترسیم شد. مطابق نتایج، از میان عوامل اثرگذار بر صنعت گردشگری، ۵ اولویت سطح بالا شامل؛ امنیت و ثبات سیاسی، راهبردهای تجاری سازی، حذف موانع اقتصادی، اداری و سیاسی، مشارکت و همکاری بخشی و فرابخشی، فرآیند تصمیم سازی و مشارکت ذی نفعان و کلان روندهای با اثرگذاری منفی همچون کیفیت نظام های کسب و کار گردشگری، رسانه و تبلیغات، اثر تغییر اقلیم و کاهش منابع زیستی، نوسانات اقتصادی و موانع تجاری قابل توجه هستند. یافته ها نشان می دهد که دانش ارائه شده توسط ذینفعان فعال در سیستم گردشگری می تواند برای برنامه ریزی و مدیریت مقاصد گردشگری مفید باشد.

کلیدواژه ها:

گردشگری ، پیشران ، راهبرد ، برنامه ریزی سناریو ، منطقه آزاد ماکو