بررسی رابطه ی خشکسالی هیدرولوژیکی در واکنش به خشکسالی هواشناسی و اثرات مخزن (مطالعه موردی: حوضه آبریز زاینده رود)
محل انتشار: مجله تحقیقات آب و خاک ایران، دوره: 50، شماره: 9
سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 200
فایل این مقاله در 13 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
این مقاله در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_IJSWR-50-9_018
تاریخ نمایه سازی: 2 خرداد 1402
چکیده مقاله:
با توجه به وقوع خشکسالی هیدرولوژیکی بعد از خشکسالی هواشناسی، تعیین رابطه زمانی بین این دو خشکسالی امری ضروری است. در این مطالعه، حوضهی آبریز زایندهرود در قسمت مرکزی ایران بهعنوان منطقه مطالعاتی انتخاب گردید. ایستگاههای منتخب در این حوضه با توجه به موقعیت و روند داده های بارش آنها، ایستگاه دامنه فریدن، ایستگاه قلعه شاهرخ (بالادست سد) و ایستگاه پل زمانخان (پایین دست سد) در نظر گرفته شده است. در ابتدا بر اساس دادههای ماهانهی بارش و جریان طی سالهای ۱۳۶۰ تا ۱۳۸۹، سریهای شاخص بارش استاندارد (SPI) و شاخص جریان استاندارد (SSI) (به ترتیب نشاندهنده خشکسالی هواشناسی و خشکسالی هیدرولوژیکی)، هر یک با دوره زمانی ۳ ماهه محاسبه شدند. سپس با استفاده از تئوری ران ویژگیهای خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی، از جمله مدت زمان و مقدار خشکسالی شناسایی گردید. در ادامه با استفاده از نرمافزار R و برنامهنویسی در آن، بهترین مدل برای بررسی رابطه بین خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی مورد پردازش قرار گرفت. با توجه به تعداد نمونهها، مدل اعتبارسنجی هم شد. رابطهای که خشکسالی هیدرولوژیکی به خشکسالی هواشناسی واکنش نشان میدهد با استفاده از یک مدل تابع غیرخطی در ایستگاه قلعه شاهرخ و ایستگاه پل زمانخان که به ترتیب شرایط بدون مخزن و شرایط تحت تاثیر مخزن را نشان میدهد، ایجاد میگردد. نتایج نشان داد که یک رابطه غیرخطی بین خشکسالی هیدرولوژیکی و خشکسالی هواشناسی وجود دارد و آستانهای که در آن خشکسالی هیدرولوژیکی شروع به واکنش به خشکسالی هواشناسی می کند با توجه به مدل تابع غیرخطی بدست میآید. مدل تابع نمایی با داشتن شاخصهای اعتبارسنجی مناسب و همچنین ضریب بالا در هر دو ایستگاه، بهعنوان بهترین مدل انتخاب شد. مدت و مقدار خشکسالی هیدرولوژیکی در ایستگاه قلعه شاهرخ بهترتیب برابر ۷/۱ و ۹/۱ است و همچنین مدت و مقدار این خشکسالی در ایستگاه پل زمانخان (تحت تاثیر مخزن سد) برابر ۵۵/۰ و ۴۵/۱ است. در اصل زمان وقوع خشکسالی هیدرولوژیکی در پایین دست سریعتر اتفاق خواهد افتاد. این مطالب نشان داد که فعالیتهای عملیاتی مخزن سد زایندهرود بهطور قابل توجهی مدت و مقدار خشکسالی هیدرولوژیکی را نسبت به شرایط بدون مخزن، کاهش میدهد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
زهرا ساعدی
دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی-گروه مهندسی آب - دانشکده کشاورزی- دانشگاه اراک- ارارک- ایران
مه نوش مقدسی
استادیار، مهندسی آب - دانشکده کشاورزی- دانشگاه اراک- اراک- ایران
شهلا پایمزد
استادیار- مهندسی آب- دانشکده کشاورری- دانشگاه اراک- اراک- ایران
امیرحسین فراهانی
استادیار- گروه علوم دامی - دانشکده کشاورزی- دانشگاه اراک- اراک- ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :