اثرات جنگل تراشی بر برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در زاگرس جنوبی

این پژوهش برای بررسی اثر تغییر کاربری جنگل بلوط به زراعت بر ویژگی های خاک منطقه نیمه خشک صورت گرفت. ویژگی های کیفی خاک دو کاربری در ۱۵ سانتی­متری سطحی مقایسه شد. نتایج نشان داد در اثر تغییر کاربری از جنگل به زراعت، ماده آلی خاک بترتیب از ۱۹/۱ به ۶۷/۰درصد، پایداری خاک دانه­ها از ۲۲/۲ به ۰۸/۲ درصد و رس قابل انتشار خاک از ۴/۲ به ۸۷/۲۲ درصد تغییر یافت. این نتایج نشان از کاهش شدید کیفیت خاک در اثر جنگل تراشی داشت. با حذف جنگل از یک سو چتر حفاظتی مقابل نیروی قطرات باران حذف و از سوی دیگر ورود ماده آلی به سطح خاک کاهش و سبب کاهش پایداری خاک دانه و افزایش رس قابل انتشار شد. رس قابل انتشار، سبب ایجاد سله سطحی و تسریع فرسایش خاک گردید. در اثر کاهش ماده آلی، جرم مخصوص ظاهری نیز افزایش یافت. هم چنین مقدار سنگ ریزه، شن، سیلت درشت و ریز در جنگل به ترتیب از ۳/۶ ،۵۶، ۶/۱۲ و ۴/۵ درصد به ۶/۳۵ و ۳/۶۴ و ۶/۱۴ و ۵/۲ درصد در اراضی زراعی تغییر یافت. برخورد مستقیم نور خورشید و گرمای بیشتر خاک به­ویژه در فصول گرم، سبب تسریع در تصعید نیتروژن خاک شده و علی رغم افزودن کودهای نیتروژنه به اراضی زراعی، مقدار نیتروژن در خاک­های زراعی کاهش یافت. تحلیل داده­ها به مولفه­های اصلی نشان داد که عامل­های مختلفی در اثر تغییر کاربری در چرخش واریمکس­ها اثرگذارند. حذف جنگل عامل اصلی تغییر ویژگی­های خاک و کاهش شدید کیفیت اراضی بود. تغییر کاربری نه تنها سودی برای تولید بیشتر مواد غذایی ندارد بلکه با تخریب کیفیت اراضی، سبب ایجاد سیل و افزایش رسوب از این مناطق می­شود.

کلیدواژه ها:

انتشار ، پایداری خاکدانه ، تصاعد ، رس