ارزیابی عملکرد و راهبردهای دفاتر توسعه گری و تسهیلگری با رویکرد ابزارها و برنامه های تامین مالی در بازسازی بافت های فرسوده شهری

امروزه یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در روند رو به افزایش فرسودگی و متروک شدن بافت های فرسوده شهری و عدم تحقق پذیری طرح های نوسازی، نبود منابع مالی مورد نیاز است. منابع مالی موتور محرکه فعالیت های اقتصادی است و بدون داشتن منابع مالی و یا عدم پیش بینی و برنامه ریزی در جهت تامین آن، اجرای طرح های سرمایه گذاری امکان پذیر نبوده و یا اینکه با مشکل مواجه می شود . بنابراین قبل از شروع هرگونه فعالیت، باید منابع مالی مورد نیاز برای اجرای فعالیت یا پروژه ، برآورد و در مورد روش های تامین مالی آن، مطالعه و بررسی لازم انجام گیرد.در پروژه های کلان، چه دولتی و چه خصوصی، اولین سوالی که از منظر اقتصادی مطرح می شود، این است که تامین مالی این پروژه ها چگونه انجام خواهد شد؟ با توجه به گسترش و تنوع منابع تامین مالی و نقاط قوت و ضعف هریک از آنها انتخاب بهترین روش باید با در نظر گرفتن عناصرمتعدد از جمله ذینفعان، شرایط اجتماعی و فرهنگی باشد .بخش عمده ای از شهرهای ایران، دچار فرسودگی و ناکارآمدی است. در این محدوده ها سرمایه های انسانی، مالی ،اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در معرض خطر ناشی از حوادث غیرمترقیه و کژ کارکردی هاست .در بافت های فرسوده، فقر شهری اعم از فقر کالبدی و فقر خدماتی متراکم شده و به دلیل فقر اقتصادی ساکنان امکان تغییر خود بخودی و ارتقاء محیط زندگی مناسب تقریبا از بین رفته است. از سویی دیگر، تجربه نوسازی شهری در شهرهای مختلف ایران نشان می دهد که تحقق نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده، مستلزم حضور و مشارکت مردم و ارتباط مستقیم و مستمر با ساکنان در کلیه ی مراحل برنامه ریزی، تهیه ی طرح و اجراست . به طوری که ارزیابی های انجام شده در رابطه با پروژه های نوسازی اجرا شده ، حاکی از آن است که شیوه مداخله در بافت های مذکور فن سالارانه ،اقتداری و بالا به پایین، با نگرش غیرمشارکتی و اجباری برنامه ریزان به مداخله و جابه جایی بوده است، و فقدان راهکارهای مشارکتی ساکنان و امکان پذیری اندک یا بینابینی و متوسط سرمایه گذاران نیز در آن ها به چشم می خورد . وسعت بسیار زیاد بافت های فرسوده شهری و تکالیف تصریح شده در جز ۶ بند ب ماده ی ۳۰ قانون برنامه ی چهارم توسعه ی کشور و ماده ی ۱۷ قانون ۱۷۱ قانون برنامه ی پنجم توسعه ی کشور و سیاست های کلی نظام مبتنی بر اتخاذ تدابیری برای به اتمام رساندن نوسازی بافت های فرسوده ی شهری ظرف مدت ۱۰ سال، این الزام را ایجاد می کند که راهکارهایی در نظر گرفته شود ،بتوانند به صورت فراگیر همه ی محله های فرسوده را در برگیرند و تاثیرات اقدامات و تسهیلات دستگاه ها و سازمان ها را به صورت فزاینده ای افزایش دهند .با توجه به نارسایی های موجود که موجب تحقق نیافتن اهداف طرح های بهسازی و نوسازی شده، دفاتر تسهیل گری (دفاتر خدمات نوسازی شهری) به عنوان ایفا کننده نقش حلقهی ارتباطی متولیان توسعه ی شهری و ساکنان محلی؛ در بسیاری از مناطق دارای بافت فرسوده ایجاد شده است.

کلیدواژه ها:

تسهیلگری ، توسعه گری ، بازسازی ، بافت فرسوده ، تامین مالی