ارزیابی توان اکولوژیک کشاورزی شهرستان استهبان

ساماندهی کاربری اراضی بر اساس توان اکولوژیکی آن، نقش بسزایی در مدیریت محیط و جلوگیری از تخریب محیط زیست در راستای توسعه پایدار دارد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر مشخص کردن توان اکولوژیک کشاورزی و انتخاب مناسب­ترین مکان­ها برای اختصاص به این کاربری در شهرستان استهبان، واقع در استان فارس می­باشد. برای سنجش دقیق توان اکولوژیک ناحیه مورد بررسی از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شد. در این تحقیق فرآیند تصمیم­گیری چند معیاره با بهره­گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی نقشی بسیار کاربردی دارد. با توجه به اینکه بخشی از شهرستان استهبان دارای مناطق حفاظت شده است و از آنجایی که در این مناطق امکان کشاورزی وجود ندارد، تحلیل­ها و محاسبات پژوهش حاضر بدون در نظرگیری مساحت قسمت یاد شده انجام گرفته است. نتایج نشان داد ۷۷ درصد از مساحت اراضی شهرستان استهبان از نظر مکان­گزینی کاربری­ها، در وضعیت ایده­آل قرار دارد و تنها ۲۳ درصد باقیمانده از آن، تطبیق بین کاربری اراضی و توان اکولوژیکی این شهرستان را رعایت نکرده است. بر طبق نقشه توان اکولوژیک محدوده مورد مطالعه، نزدیک به ۱۹ درصد اراضی شهرستان در طیف مناسب و بسیار مناسب از لحاظ کشاورزی هستند. همچنین، نتایج نشان داد قریب به ۳۰۸ کیلومتر مربع از کاربری کشاورزی شهرستان استهبان با توان اکولوژیک آن مغایر است؛ اما این مقدار بسیار کمتر از ۵۰ درصد می­باشد و مساحت غالب شهرستان، دارای شرایط مساعدی از لحاظ محیط زیستی است. در مجموع با سیاست­گذاری و توقف توسعه افقی شهر در اراضی کشاورزی پیرامون، توسعه میزان کشت و کاربری کشاورزی در جهت جنوب شرقی شهرستان، ایجاد صنایع تبدیلی وابسته به محصولات کشاورزی، ایجاد کارخانجات فرآورده­های انجیری مانند مرباسازی، ایجاد تشکل­های تولیدی انجیرکاران و حمایت و تقویت تشکل­های موجود، برگزاری برنامه­های آموزشی برای کشاورزان در زمینه مدیریت و ذخیره آب و جلوگیری از مهاجرت­های بی­رویه روستاییان به نواحی حاشیه­ای شهرها، می­توان به بهبود کشاورزی در مکان­های دارای توان کمک کرد و از تخریب بیشتر این قبیل اراضی جلوگیری شود.

کلیدواژه ها:

Ecological capacity evaluation ، Analytic hierarchy process (AHP) ، Estahban county ، Agriculture ، Geographic Information System (GIS)