کشف موانع رفتار حفاظت آب کشاورزی و عوامل مرتبط با استفاده از نظریه داده بنیان (مورد مطالعه دشت نیشابور استان خراسان رضوی)

هدف کلی پژوهش حاضر، کشف موانع رفتار حفاظت آب کشاورزی و عوامل مرتبط با استفاده از روش نظریه داده­بنیان بود. مشارکت­کنندگان کشاورزان پیشرو دشت نیشابور بودند که از طریق روش نمونه­گیری هدفمند (۳۰ نفر) انتخاب شدند. برای جمع­آوری داده­ها از مشاهده، مصاحبه نیمه ساختاریافته، یادداشت­های عرصه و بررسی اسناد و مدارک استفاده شد. داده­های گردآوری شده در قالب ۷۴ مفهوم و ۲۲ مقوله کدگذاری و تحلیل شدند. در مرحله کدگذاری محوری، مدل پارادایمی با لحاظ کردن عدم رفتار حفاظت آب (پدیده اصلی)، باورها و عادات غلط، تقدیرگرایی و عدم درک و مسئولیت­پذیری نسبت به کمبود آب به عنوان شرایط علی این پدیده؛ پراکندگی زمین­های زراعی، محدودیت­های مالی-اقتصادی، برنامه­ریزی و مدیریت ضعیف دولت، نبود مشارکت و توافق جمعی، عدم فرهنگ­سازی و آموزش و عدم اعتماد به کارشناسان و مسئولین دولتی از بسترهای اصلی این پدیده و عدم خودباوری کشاورزان، برنامه­های حمایتی ضعیف دولت، نبود ارتباطات لازم بین کارشناسان و کشاورزان، و عدم تامین معاش و منافع کشاورزان از جمله شرایط مداخله­گر بودند. توسعه­ی زیرساخت­های آبیاری، ایجاد امنیت شغلی، تغییر الگوی کشت، ارائه برنامه­های آموزشی و حمایت­های مالی دولت به عنوان راهبردهای این پدیده شناسایی شدند. پیامدهای این پدیده مهاجرت از روستاها به شهرها و نهادینه­نشدن رفتار حفاظت آب در میان کشاورزان بود. نتایج این پژوهش می­تواند سازوکار و استراتژی­هایی را در جهت رفع این موانع و انجام هرچه بیشتر رفتار حفاظت آب ارائه دهد.

کلیدواژه ها:

حفاظت آب ، رفتار حفاظتی ، موانع رفتاری ، رفتار کشاورزان