شناسایی مناطق خطر با استفاده از رویکرد آمایش سرزمین (مطالعه موردی: آبخیز چهل چای مینودشت- استان گلستان)

سطح زمین در مقیاس آبخیز، موزاییک پیچیده ای از قابلیت ها و خطرات محیطی(نقطه تعارض جامعه و طبیعت) به شمار می رود که شدت و ارزش عددی سود و زیان آنها برای مقاصد آمایش سرزمین و توسعه پایدار با مدل های عینی و ذهنی مختلف قابل ارزیابی است. در شناسایی مناطق خطر، ابتدا به ارزیابی وضعیت فعلی آبخیز مورد مطالعه از لحاظ فیزیکی (فرسایش خاک، کیفیت آب)، اکولوژیکی (نوع و تراکم پوشش گیاهی) و اقتصادی (درآمد) پرداخته شده است. بدین منظور مدل SWAT، شاخص های WQI و NDVI استفاده شد. وضعیت اقتصادی با کمک تجزیه و تحلیل پرسشنامه های تکمیل گردید. همچنین حد آستانه شاخص های بالا به تفکیک مشخص شدند. برای بررسی هریک از پارامترهای فرسایش از فرمول ریاضی اسکیدمور، کیفیت آب با استفاده از استانداردهای حدمجاز و مطلوب آب آشامیدنی، وضعیت پوشش گیاهی از استاندارد حداقل اندازه متوسط لکه و در نهایت برای وضعیت اقتصادی از شاخص خط فقر روستایی استفاده شد. با مقایسه اطلاعات وضعیت فعلی و آستانه ، مناطقی که از حد آستانه گذشته اند شناسایی شدند. نتایج نشان داد ۵/۲۰ درصد منطقه بالاتر از آستانه فرسایشی قرار دارند. ۱۵ درصد از منطقه پایین تر از حد آستانه اکولوژیکی قرار دارد. متوسط درآمد سالانه خانوار روستاییان زیر خط فقر می باشد. شناخت مناطق خطر و استفاده از رویکرد آمایش سرزمین خطرمدار در جایابی موثرتر فعالیت های مدیریتی نقش مهمی دارد.  این تحقیق می تواند سمت و سوی پروژه های ضروری در عرصه آبخیز را مشخص و منجر به تعیین اولویت های اجرایی به نحوه موثرتر گردد.

کلیدواژه ها:

آمایش سرزمین ، حد مجاز یا آستانه ، مناطق خطر(بحرانی) ، آبخیز چهل چای ، مینو دشت ، استان گلستان