فصل و روش مناسب مرتعکاری گونه ‎‎اسپرس خراسانی (Onobrychis chorassanica Bunge.) در مراتع ییلاقی خراسان رضوی

به‎‎منظور تعیین فصل و روش مناسب مرتعکاری گونه اسپرس خراسانی و فراهم کردن زمینه برای افزایش تولید علوفه مراتع تخریب یافته کشور در شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک، دو آزمایش جداگانه ‎‎بصورت کرتهای خرد شده ‎‎در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار در طی سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶در مراتع ییلاقی و قرق سایت گلستان مشهد در شیب شمالی رشته ‎‎کوه های بینالود انجام گردید. تیمارهای آزمایش شامل فصل مرتعکاری (مرتعکاری پائیزه‎‎ و بهاره) و روش مرتعکاری (بذرکاری در داخل چاله‎های کوچک و بذرکاری در داخل شیار) بودند. در آزمایش اول مقایسه ‎‎میانگین حاصل از تجزیه ‎‎مرکب در طی دو سال نشان داد درصد سبز شدن و استقرار گیاهچه ها در سال زراعی ۹۴-۱۳۹۳ با ۷/۵۷% و ۱/۲۶% به‎‎طور معنی داری بیشتر از سال زراعی ۹۳-۱۳۹۲ به‎‎ترتیب با ۵/۲۱ و ۴/۱۰% بود. مقایسه ‎‎درصد سبز شدن و استقرارگیاهان نیز در مرتعکاری پاییزه‎‎ به‎‎ترتیب با ۸/۵۸% و ۸/۲۶% تفاوت معنی داری با مرتعکاری بهاره ‎‎(۴/۲۰% و ۷/۹%) نشان داد. مقایسه ‎‎روش های مختلف مرتعکاری نیز بیانگر عدم تفاوت معنی دار بین دو روش در هر دو سال اجرای طرح بود. نتایج آزمایش دوم نشان داد درصد استقرار گیاهان در دومین سال استقرار (۱/۲۲%) به‎‎طور معنی داری کمتر از سال اول (۱/۲۶%) بود. با وجود افزایش درصد استقرار گیاهان مرتعکاری شده در پاییز ‎‎در مقایسه ‎‎با مرتعکاری بهاره ‎‎به ‎‎میزان ۷/۲ برابر، زمان مرتعکاری تاثیر معنی داری بر عملکرد ماده ‎‎خشک برگ، ساقه ‎‎و میوه ‎‎نداشتند. استفاده ‎‎از روش مرتعکاری در چاله ‎‎باعث شد عملکرد برگ، ساقه، میوه ‎‎و زیست توده ‎‎هوایی کل با ۲/۲، ۸/۴ ، ۲/۴ و ۲/۱۱ گرم بر پایه ‎‎به‎‎ترتیب به‎‎میزان ۵۸، ۳۳، ۱۴و ۲۶ درصد در مقایسه ‎‎با بذرکاری در داخل شیار افزایش یابند. نتایج این تحقیق نشان داد که ‎‎فصل مرتعکاری پاییزه بر بهاره ارجحیت دارد اما‎ روش مرتعکاری در داخل شیار در مقایسه با چاله تفاوت معنی داری در افزایش درصد سبز شدن و استقرار گیاهچه ها ندارد. با وجود این مرتعکاری در داخل چاله منجر به بهبود عملکرد علوفه ‎‎و بذر و در نهایت پایداری تولید می‎گردد.

کلیدواژه ها:

اسپرس خراسانی ، فصل مرتعکاری ، روش مرتعکاری ، ماده ‎‎خشک