کاربرد GIS در برنامه ریزی توزیع فضایی پارکهای شهری کرمان

برنامه ریزی و مدیریت فضاهای شهری نیازمند اطلاعات دقیق فضایی در زمانهای متوالی از طرح تغییرات کاربری های اراضی شهری است . پایش این تغییرات برنامه ریزان و تصمیم گیران اطلاعات مورد نیاز را درباره وضعیت فعلی توسعه و تغییرات رخ داده نمایان می سازد و GIS ابزار اساسی جهت تجزیه و تحلیل علمی این تغییرات و داده های پوشش سطح زمین بوده که زمینه مدیریت مورد نیاز را فراهم می کند. مدیریت مکانی و زمانی جمعیت و به دنبال آن خدمات بهینه به جامعه شهری مسیر یابی بهینه و مدیریت شبکه ترانزیت جاده ای سازماندهی سیستم حمل و نقل و کنترل هوشمند ترافیک مدیریت بحران جهت پیشگیری حداکثر از خسارات ناشی از حوادث طبیعی تهیه نقشه های پارک ها و فضای سبز شهری و همچنین نقشه هایی جهت تعیین مناطقی با اولویت بالا برای ایستگاه های اضطراری تعیین مناطق امن و پر خطر از لحاظ میزان جرم و جنایت بهترین مکان برای دفن زباله های شهری مکان یابی اقتصادی و در نهایت آمایش فضاها و المان های شهری از جمله قابلیت های سامانه اطلاعات جغرافیایی می باشد. بنابراین با کاربرد GIS می توان ضمن بالا بردن سرعت و سهولت مطالعات شهری مانند سیر تحول شهر عمران و توسعه پیشنهادی مورد نظر و مدل سازی توسعه آتی را برای برنامه ریزی شهری آنالیز نمود و جای هیچ شکی نیست که در قرن حاضر طراحی و برنامه ریزی شهری بدون استفاده از این ابزار قدمی بر نخواهد داشت . امروزه مفهوم شهرها بدون فضای سبز در اشکال گوناگون آن، غیر قابل تصور است . فضای سبز در شهرها، به ویژه در شهرهای بزرگ و صنعتی ، دارای عملکردهای مختلفی می باشند. بنابراین فضای سبز از یکسو موجب بهبود وضعیت زیست محیطی شهرها شده، از سوی دیگر شرایط مناسبی را برای گذران اوقات فراغت شهروندان مهیا می سازد. نمی توان از اهمیت و نقش فضای سبز شهری در حیات و پایداری آنها و تاثیرات فیزیکی و طبیعی آن در سیستم شهری و بازدهی های مختلف اکولوژیکی ، اقتصادی و اجتماعی آن چشم پوشی نمود. با این رویکرد فضای سبز شهری را می توان به عنوان مکان های بیرونی با مقادیر برجسته ای از حیات گیاهی و وجود عمده ای از مناطق شبه طبیعی تعریف نمود. مجموع پارک های شهری در کرمان به احتساب پارک های در حال احداث ۱۱۷۴هکتار است که در مقایسه با دیگر شهرها در ایران نسبتا بزرگ می نماید. اگر چه این اندازه ممکن است مطلوب به نظر آید اما بیشتر پارک های در حال احداث در بیرون از مناطق شهری مکان یابی شده اند. و شعاع دسترسی ساکنان شهر به این پارکها به یک اندازه نیست . بنابراین فرصت برای دیدار از آنها به حداقل می رسد. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل شبکه در محیط GIS نحوه دسترسی معابر به پارک های شهری تحلیل شده و نتایج با روش تحلیل بافرینگ نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که در تحلیل ساده بافرینگ در محیط ۱۱۱۳۰ هکتار است که حدود ۷۴ % از کل شهر را تحت پوشش قرار می دهد. و مجموع سرویس دهی پارک های شهری در تحلیل شبکه ۳۱۲۷ هکتار حدود ۲۰% از کل شهر) است که حدودا سرویس دهی پارک های شهری در روش بافرینگ است . این اختلاف بین قابلیت سرویس دهی واقعی و انتزاعی در روش تحلیل شبکه و بافرینگ عمدتا ناشی از مکان یابی نامناسب پارک های شهری است . چنانچه در این پژوهش نیز مشهود است بررسی موقعیت واقعی پارک های شهری با روش تحلیل شبکه در محیط رویکردی هدایت شده، بهینه و روشی عملی در فهم و مدیریت فضای پارک های شهری است . زیرا که شعاع دسترسی جزو مهمترین فاکتورها در برنامه ریزی شهری به شمار می آید.

کلیدواژه ها:

پارک ، توزیع فضایی ، تحلیل شبکه ، تحلیل بافرینگ ، کرمان ، کاربرد GIS ، سیستم اطلاعات جغرافیایی