مکان یابی قطعات مناسب ساخت پناهگاه شهری در بافت های تاریخی با رویکرد پدافند غیر عامل در مدیریت بحران (نمونه موردی بافت تاریخی شیراز )

کشور ایران از نظر بلایای طبیعی جزو ۱۰ کشور بلاخیز دنیاست و از ۴۰ نوع بلایای طبیعی ۳۱ نوع آن در ایران اتفاق می افتد و ۹۰ درصد جمعیت کشور در معرض خطرات ناشی از حوادث طبیعی هستند. در حال حاضر در ایران، دو سازمان مدیریت بحران و پدافند غیرعامل به صورت مجزا در حیطه کاهش اثرات بحرانهای طبیعی و انسانساز فعالیت می کنند . شهر شیراز ، دارای بافت تاریخی - فرهنگی گسترده با عناصری بسیار ارزشمند است که در گذر ایام و به دلایل مختلف از جمله مشکلات کالبدی و ریزدانگی بافت ، ناپایداری ساختمانها، نداشتن زیرساخت های شهری مناسب از جمله دسترسی های کم عرض و ارگانیک ، نبود فضاهای باز به منظور استفاده اهالی در مواقع بحران، نداشتن فاضلاب و دیگر مشکلات اجتماعی و اقتصادی از نمونه های شاخصی است که ضرورت تمهیدات موثر در مدیریت بحران در آن آشکار است . یکی از سیاست های پدافند غیرعامل در هنگام بحران، ساخت پناهگاه های شهری در جهت صیانت از جان شهروندان و کاهش آسیب ها در حوزه انسانی می باشد. این پژوهش با هدف مکان یابی ساخت پناهگاه در بافت تارخی شیراز در جهت انتخاب بهترین دانه های موجود برای اسقرار پناهگاه به منظور اسکان موقت انجام گردیده است . روش انجام تحقیق ترکیبی کیفی و کمی بوده و اطلاعات موردنیاز به روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده اند. ابتدا معیارهای موثر از طریق کتابخانه ای گردآوری و طبقه بندی شده است و سپس از طریق همپوشانی لایه های اطلاعاتی ارجح ترین مکان ها در تناسب باهدف، شناسایی شده است . همچنین از نرم افزار ARC/GIS جهت ترسیم لایه ها و هم پوشانی آنها و مشخص کردن مناسبترین مکان ها برای ساخت پناهگاه بهره گرفته شد. بررسی معیارها در نمونه موردی نشان میدهد که قطعاتی از منطقه تاریخی شهر دارای کاربری فضاهای سبز و باز با مساحت کافی و در عین حال سازگار با کاربری های اطراف می باشند، و یا کاربری های با مساحت مناسب و مخروبه با رعایت معیار های ذکر شده مانند سازگاری و دسترسی دارای پتانسیل نسبتا بهتری برای بازسازی بصورت پناهگاه چند عملکرده و استقرار آسیب دیدگان هستند. بنابراین بصورت خلاصه میتوان گفت که ، فضاهای سبز، اراضی بایر و دانه های مخروبه و نیازمند بازسازی و مدارس، بترتیب بیشترین امتیاز جهت اسکان موقت را دارا می باشند.

کلیدواژه ها:

پدافند غیرعامل ، مدیریت بحران ، بافت تاریخی شهر شیراز ، مکانیابی ، پناهگاه