ریشه شناسی تقابل فلسفی والایی -زیبایی در تنوع زمینه های اقلیمی -مزاجی مساجد معاصر(نمونه موردی ، مسجد منطقه گرم-خشک و سرد-مرطوب)

زیبایی و والایی ، در پاسخ به هنر و معماری هر دوره، آرمان و ارزش انسانی دارد و در ساخت مساجد، به نوبت و براساس شرایط ظهور، کمرنگ و پررنگ می شود. در دوره مدرن، کانت فیلسوف آلمانی ، این تقابل را تفسیر کرد. قرائت فرمگرا و ساده گرا کارکردی در معماری و هنر از نتایج آن بودند. این جریان، در مساجد دنیای اسلام رسوخ کرد. مفهوم زیبایی در هنر و معماری معاصر غرب(تعارض بین زیبایی و والایی )، سیری از والایی گرایی به زیبایی گرایی داشته است ؛ و بستر معتدل و مرطوب اروپایی در این رشد موثر بوده است . در این پژوهش ، ابتدا با مقایسه نظریات کانت و شهید مطهری ، مبنای تحلیل تطبیقی تعریف شده است . بر آن اساس، معماری مساجد در چهار دوره تکاملی و در چهار بستر گوناگون اقلیمی معماری اسلامی ، سیری از والاگرایی به حالت جامع گرایانه ، با چرخشی از اقلیم های گرم و خشک به اقلیم اعتدال را نشان می دهد فاکتور موثر بر تنوع توجهات، به دلیل تفاوت در اهمیت به والا-زیبایی در بسترهای فرهنگی و اقلیمی هویت ساز هر منطقه جغرافیایی (محیط ) است . علاوه بر بعد عینی (کالبدی )، بعد ذهنی (معنایی ) والا-زیبا، این تقابل با توجه به ویژگی های مزاج انسانهای بهره بردار متفاوت بروز یافته است . تنوعات مزاج شامل آن دسته از ویژگی های جسمی افراد است که در ساخت مساجد و بروز نیازهای جسمی سازنده در کالبد بروز می نماید. زیبایی ، اصالت را به فرم ظاهری و برونگرایی بیشتر، والایی ، اصالت را به فضا(روحانی ) و درونگرایی و جامع گرایی نگاهی توامان دارد. شاخصه های زیبایی گرایی در اقلیم خزری و شاخصه ای جامع زیبایی -والایی در اقلیم کویری قابل توجه است .

کلیدواژه ها:

والایی -زیبایی ، کانت ، مزاج ، گونه شناسی مساجد معاصر ، تنوع جغرافیایی