بررسی اثرات همگنی و ناهمگنی اجزای واریانس در سطوح مختلف اندازه گله-سال بر پارامترهای ژنتیکی تولید شیر گاوهای هلشتاین ایران

در این تحقیق ناهمگنی اجزای واریانس تولید شیر در جمعیت گاوهای هلشتاین ایران در سطوح مختلف اندازه گله-سال با استفاده از رکوردهای سه دوره اول شیردهی جمع­آوری شده به وسیله مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی در طی سال­های ۱۳۶۲ تا ۱۳۹۲ بررسی شد. داده­ها شامل ۲۴۵۱۹۲ رکورد برای اولین دوره شیردهی، ۲۰۲۰۷۸ رکورد برای دومین دوره شیردهی و ۱۴۷۲۵۳ رکورد برای دوره شیردهی سوم بودند که بر اساس اندازه گله-سال به سه دسته بزرگ، متوسط و کوچک دسته­بندی شدند. برای بررسی ناهمگنی واریانس­ها از آزمون بارتلت استفاده شد. نتایج آزمون بارتلت برای تولید شیر در سه دوره شیردهی معنی­دار (۰۱/۰P < ) بود که ناهمگن بودن واریانس­ها در هر سه اندازه گله-سال را نشان می­دهد. به منظور برطرف نمودن احتمالی و یا کاهش ناهمگنی واریانس­ها از روش­های مختلف تبدیل داده (لگاریتمی، جذری، باکس-کاکس و زاویه­ای) استفاده شد. بکارگیری تبدیل داده­ها به همگنی واریانس منجر نشد. پارامترهای ژنتیکی، وراثت­پذیری­ها و اجزای واریانس با استفاده از مدل حیوانی و نرم افزار VCE برآورد شدند. برآوردهای وراثت­پذیری بدون تبدیل داده­ها در زایش­ها و گله-­سال­های مختلف از ۱۸۴/۰-۱۴۲/۰ در تجزیه تک صفتی و از ۲۲۱/۰-۱۴۳/۰ در تجزیه سه صفتی تغییر کرد و پس از تبدیل داده­ها مقادیر وراثت­پذیری اندکی افزایش یافتند. تبدیل داده­ها اثر قابل ملاحظه­ای روی رتبه­بندی حیوانات داشت و بر اساس نوع تبدیل، نسبت­های متفاوتی از گاوهای نر و ماده ممتاز در مقایسه با سناریوی واریانس همگن از فهرست دام­های برتر خارج شدند که روش تبدیل باکس-کاکس اثر کمتری بر رتبه و همبستگی رتبه­ای حیوانات برتر داشت. بنابراین، در ارزیابی­های ژنتیکی گاوهای هلشتاین برای افزایش صحت ارزیابی و کارآیی انتخاب برای تولید شیر، در نظر گرفتن ناهمگنی واریانس­ها ضروری به نظر می­رسد.

کلیدواژه ها:

پارامترهای ژنتیکی ، تبدیل داده ، تولید شیر ، گاو هلشتاین ، ناهمگنی واریانس