بررسی و ارزیابی شبکه های آبیاری و زهکشی به روش تحلیل سلسله مراتبی با رویکرد آب مجازی (مطالعه موردی؛ شبکه های شهید رجایی، رامشیر و هندیجان)

نظر به اهمیت آب مجازی، در این پژوهش آب مجازی شبکه های آبیاری و زهکشی رجائی، رامشیر و هندیجان مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا نیاز آبی با استفاده از داده های هواشناسی ده ساله منطقه به وسیله نرم افزار CROPWAT محاسبه شد. سپس با استفاده از عملکرد محصولات، آب مجازی شبکه های مذکور تعیین گردید. هم چنین عملکرد سه شبکه با رویکرد آب مجازی به روش سلسله مراتبی با استفاده از پرسش نامه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که آب مجازی گندم در شبکه های رجایی، رامشیر و هندیجان به ترتیب ۳۳/۷۱۸۳، ۸۸/۷۱۴۸ و ۱۱/۷۵۰۱ مترمکعب در سال می باشد. مقدار آب مجازی جو در سه شبکه مذکور به ترتیب ۳۳/۸۰۳۳، ۷۸/۸۲۵۲ و ۵۶/۸۷۰۵ و برای کنجد در شبکه ی رجایی ۲۸/۹۸۳۶ و در شبکه رامشیر ۳۱/۱۰۲۵۲ مترمکعب در سال به دست آمد. مقایسه ارقام محاسباتی با مقدار آب تحویلی نشان داد که در شبکه های رجایی، رامشیر و هندیجان به ترتیب ۳۱، ۲۳ و ۲۸ درصد بیشتر از نیاز واقعی آبیاری انجام شده است. نتایج تحلیل سلسله مراتبی در شبکه های مذکور با استفاده از نرم افزار Super Decision با رویکرد آب مجازی نشان داد که در شبکه های رجایی و هندیجان معیار ارضی و در شبکه رامشیر عوامل اقلیمی بیشترین وزن را دارا می باشد. کمترین عامل تاثیرگذار عوامل اقتصادی به دست آمد. مقایسه نتایج تحلیل سلسله مراتبی و محاسباتی آب مجازی نشان داد که در هر دو روش شبکه هندیجان در رتبه اول قرار دارد. ارزیابی کیفی عملکرد بهره برداری شبکه ها بر مبنا آب مجازی و بهره وری آب محاسبه شده نشان داد که شبکه های مذکور در وضعیت نامطلوب قرار دارند.

کلیدواژه ها:

آب آبی ، آب سبز ، آب مجازی ، بهره وری آب